ενημέρωση 5:16, 12 October, 2024

Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εξέχων εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης τέχνης

Ένας από τους πιο σημαντικούς Αμερικανούς μεταπολεμικούς καλλιτέχνες που χρησιμοποίησε γεωμετρικά σχήματα και χρώματα για να αφηγηθεί τις ιστορίες του.

πό τους πιο σημαντικούς Αμερικανούς μεταπολεμικούς καλλιτέχνες, ο Frank Stella, πέθανε σε ηλικία 87 των στο σπίτι του στο Μανχάταν. Έπασχε από λέμφωμα.

Τα έργα του χαιρετίζονται ως ορόσημα των κινημάτων τέχνης της μινιμαλιστικής  αφαίρεσης στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στις αρχές της δεκαετίας του '60, ενώ έδωσαν αργότερα τη θέση τους στην μαξιμαλιστική χρήση του χρώματος με τα γεωμετρικά μοτίβα και χρώματα με τα επόμενα έργα του να ξεπερνούν τις δυο διαστάσεις του πίνακα και να γίνονται γλυπτά.

Τα έργα του Stella χρησιμοποιούν τις τυπικές ιδιότητες του σχήματος, του χρώματος και της σύνθεσης για να εξερευνήσουν λογοτεχνικές αφηγήσεις. «Η αφαίρεση δεν έπρεπε να περιοριστεί σε ένα είδος ανάπτυξης της γεωμετρίας, ευθύγραμμης ή καμπύλης. Θα μπορούσε να είναι μια γεωμετρία που θα έχει αφηγηματικό αντίκτυπο. Με άλλα λόγια, μπορείς να πεις μια ιστορία με σχήματα», εξηγούσε. «Δεν θα ήταν μια κυριολεκτική ιστορία, αλλά τα σχήματα και η αλληλεπίδραση των σχημάτων και των χρωμάτων θα σου έδιναν μια αίσθηση αφήγησης. Θα μπορούσατε να έχετε την αίσθηση ενός αφηρημένου κομματιού που ρέει και είναι μέρος μιας δράσης ή δραστηριότητας», έλεγε για τα έργα του.

Η προσέγγισή του στα υλικά είναι εξίσου επαναστατική, καθώς περιλαμβάνει βαφές σπιτιών και αυτοκινήτων, χυτό αλουμίνιο, υαλοβάμβακα και τις πιο πρόσφατες τεχνικές τρισδιάστατης εκτύπωσης.

Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella, Point of Pines, 1959.

Γεννημένος από Σικελούς πρώτης γενιάς στη μικρή πόλη Malden της Μασαχουσέτης, ο πατέρας του Stella ήταν γυναικολόγος, ενώ η μητέρα του ήταν μια νοικοκυρά με καλλιτεχνικές τάσεις που φοίτησε σε σχολή μόδας και ζωγράφιζε τοπία. Ο πατέρας του δούλευε 60 ώρες την εβδομάδα και επέμενε να μάθει στο γιο τη σημασία της χειρωνακτικής εργασίας και της σκληρής μελέτης. Η πρώτη εμπειρία ζωγραφικής του Στέλλα ήταν να βάφει σπίτια και βάρκες. Μετά την ακαδημία Phillips, όπου διακρίθηκε για τη φλογερή του ευφυΐα μπήκε το 1954, στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, για να σπουδάσει ιστορία. Εκεί άρχισε να ζωγραφίζει.

Το 1958 έφτασε στη Νέα Υόρκη. «Ήρθα εδώ γιατί ήταν το μέρος όπου μπορούσες να δεις την τέχνη που με ενδιέφερε, είναι τόσο απλό» έλεγε. Συνάντησε το έργο των Αφηρημένων Εξπρεσιονιστών, Τζάκσον Πόλοκ και Φραντς Κλάιν, και έζησε στο κέντρο του Μανχάταν σε όλη του τη ζωή, διατηρώντας ένα στούντιο στα βόρεια της Νέας Υόρκης.

Οι συνθήκες διαβίωσής του τα πρώτα χρόνια στη Νέα Υόρκη ήταν ζοφερές. Τα πρώτα του έργα επηρεάστηκαν από τους Αφηρημένους Εξπρεσιονιστές και έλεγε «δε θα μπορούσα να γίνω καλλιτέχνης αν δεν μου άρεσαν τόσο πολύ οι καλλιτέχνες εκείνης της γενιάς». Μελέτησε τα έργα του του Barnett Newman και τους πίνακες του Jasper Johns, που ενέπνευσαν τις πρώτες του απόπειρες να χρησιμοποιήσει τις λωρίδες ως εργαλείο σύνθεσης.

Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella, Επιστολή για τους Τυφλούς I, 1974.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, συνεργάστηκε με τον τυπογράφο Kenneth Tyler, ο οποίος τον έπεισε  να κάνει τις πρώτες του εκτυπώσεις γεμίζοντας ένα Magic Marker - το αγαπημένο εργαλείο σχεδίασης του καλλιτέχνη - με υγρό λιθογραφίας.

Οι αφηρημένες του εκτυπώσεις αποδείχθηκαν τόσο καινοτόμες όσο και τα έργα του σε καμβά, που τα έκανε χρησιμοποιώντας μια τεράστια γκάμα τεχνικών, όπως λιθογραφία, μεταξοτυπία, χαρακτική και λιθογραφία όφσετ - μια μέθοδο που επινόησε ο ίδιος ο Stella. Kάθε ρυθμικό, λεπτομερές έργο του συνδυάζει χρωματισμό στο χέρι, λιθογραφία με λινέλαιο και μεταξοτυπία.

Από το 1958-60, μοιραζόταν μια σοφίτα με τον φωτογράφο Hollis Frampton και τον γλύπτη Carl Andre και εκπαίδευαν ο ένας τον άλλο: Μια μέρα είπε στον André:

«Κοίτα, αν ζωγραφίσεις άλλον πίνακα, θα σου κόψω τα χέρια, είσαι ένας καλός γλύπτης τώρα».  Ο Stella έβαφε σπίτια για να πληρώσει το ενοίκιο και συνέχισε να χρησιμοποιεί το πινέλο και το ακρυλικό χρώμα όταν έφτιαχνε τους Μαύρους Πίνακές του. Προσέγγιζε τους τους καμβάδες όπως θα έκανε σε ένα σπίτι - ως ένα χώρο που πρέπει να γεμίζει με ολοένα και πιο κοντινές ομόκεντρες γραμμές. Χρησιμοποιούσε τα χρώματα με τα οποία έβαφε το σκάφος του πατέρα του και ονόμασε μια σειρά έργων του το 1961 «Benjamin Moore», από την μάρκα της βαφής, ενώ εντυπωσίασε τόσο τον Andy Warhol που τα αγόρασε όλα.

Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella, WWRL, 1967.

Τα έργα του αποκαλούνται συχνά «πίνακες με ρίγες», αν και η υπονοούμενη κανονικότητα είναι ανακριβής. Όταν εργάζεται, ο καλλιτέχνης δεν μετράει τις γραμμές, όπως έχουν υποθέσει πολλοί κριτικοί, αλλά εργάζεται ελεύθερα,  αποκλίνοντας διακριτικά από την τέλεια ευθεία γραμμή με φυσικά τόξα σε εύπλαστο τεντωμένο καμβά.

Το έργο του παρουσιάστηκε σε μια έκθεση στο ΜοΜΑ πριν από τα 25 του και είχε την πρώτη του αναδρομική έκθεση στο ίδιο μουσείο όταν ήταν μόλις 34 ετών, σε πολύ νεότερη ηλικία από πολλούς ομοτέχνους του. Δε σχεδίαζε ποτέ. «Δεν ξέρω πώς να ζωγραφίζω με την έννοια του καθαρού σχεδίου. Πρέπει να πάω στο υλικό στάδιο όσο πιο γρήγορα μπορώ», έλεγε. Ωστόσο προσέλκυσε το ενδιαφέρον του κόσμου της τέχνης εξαιτίας των αφηγηματικών αφηρημένων σχεδίων του.

Το 1983, o Stella έγινε Καθηγητής Ποίησης στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ - μια αντανάκλαση της αυξανόμενης επιρροής της λογοτεχνίας στην πρακτική του. Η σειρά έργων «Had Gadya» έγινε ένα από τα πιο σημαντικά παραδείγματα αυτής της επιρροής. Κατασκευασμένη από το 1982-84, η σειρά των 12 εκτυπώσεων εμπνεύστηκε από τις λιθογραφίες του Ρώσου καλλιτέχνη El Lissitzky του 1919, οι οποίες βασίστηκαν στα δημοτικά τραγούδια που ακούγονται  μετά το θρησκευτικό γεύμα που σερβίρεται στα εβραϊκά σπίτια την πρώτη ή τη δεύτερη νύχτα του Πάσχα. Τα ονόματα των prints ακολουθούν τις γραμμές του παραδοσιακού τραγουδιού, με κάθε νέα γραμμή να προκύπτει από την προηγούμενη. Περιγράφοντας τη σημασία αυτών των έργων, τα οποία είδε σε μια επίσκεψη στο Μουσείο του Τελ Αβίβ το 1981, είπε: «Ο Lissitzky επιχείρησε κάτι που λίγοι αφηρημένοι ζωγράφοι έχουν προσπαθήσει ποτέ να κάνουν: να απευθυνθεί με μια αφήγηση».

Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella, Untitled, 1959.

Οι τίτλοι των έργων του έχουν σημασία και συμπληρώνουν τις αφηρημένες εικόνες με συναισθηματικό νόημα. Για τους μαύρους πίνακές του προτίμησε προκλητικούς τίτλους στα γερμανικά που σχετίζονται με τον Εθνικοσοσιαλισμό και το Ναζιστικό Κόμμα και σχολίασε:  «Οι Μαύροι Πίνακες ήταν σκοτεινοί, πολύ σκοτεινοί. Μερικοί από αυτούς χρειάζονταν σκοτεινούς τίτλους». Αν και τα έργα του έχουν ασχοληθεί συχνά με στοιχεία της εβραϊκής ιστορίας, όπως η σειρά Polish Village, μια ομάδα με περισσότερα από 100 έργα που επικεντρώνονται στην καταστροφή πολωνικών συναγωγών από το Ναζιστικό Κόμμα, ο Stella δεν ήταν Εβραίος.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ο Στέλλα άρχισε να προσθέτει τρισδιάστατα στην εικαστική του τέχνη, χρησιμοποιώντας μέταλλα και άλλα μικτά μέσα για να θολώσει τα όρια μεταξύ ζωγραφικής και γλυπτικής. Την επόμενη δεκαετία, τα έργα του Stella διατήρησαν την αυστηρή τους δομή, αλλά άρχισαν να ενσωματώνουν καμπύλες γραμμές και φωτεινά χρώματα, όπως στη σειρά του Protractor, που πήρε το όνομά της από το εργαλείο γεωμετρίας που χρησιμοποίησε για να δημιουργήσει τα καμπύλα σχήματα των έργων μεγάλης κλίμακας.

Τα μεταγενέστερα έργα του ήταν αξιοσημείωτα για την ποικιλομορφία τους, το ίδιο και για την κλίμακά τους. Σήμερα, τα έργα του βρίσκονται στις συλλογές του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης, του Kunstmuseum Basel, του Ινστιτούτου Τέχνης του Σικάγο, της Εθνικής Πινακοθήκης Τέχνης στην Ουάσιγκτον, και της Γκαλερί Tate στο Λονδίνο, μεταξύ άλλων.

Συνέχισε να είναι παραγωγικός μέχρι τα 80 του και τα ογκώδη, πολύχρωμα γλυπτά του που αποτελούνται από λαμπερές πολυχρωματικές ζώνες που στρίβουν και περιστρέφονται μέσα στο διάστημα, μοιάζουν να επιπλέουν σαν το αποκορύφωμα μιας προσπάθειας δεκαετιών για τη δημιουργία ενός νέου εικαστικού χώρου και τη συγχώνευση ζωγραφικής και γλυπτικής.

Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella, Untitled, 1960
Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella (b. 1936), Princeton II, 1956.
Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella, Talladega II, 1982.
Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella, Moultonboro IV, 1966
Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella, Untitled, 1974
Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella, Gobba, zoppa e collotorto, 1985.
Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella (b. 1936), Η σχεδία της Μέδουσας (Part I), 1990.
Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Από την αναδρομική του έκθεση στο Whitney Museum of American Art
Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Frank Stella, Eskimo Curlew, 1976
Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Από την αναδρομική του έκθεση στο Whitney Museum of American Art
Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο εικαστικός Frank Stella, λάτρης της αφηρημένης αφήγησης
 Από την αναδρομική του έκθεση στο Whitney Museum of American Art
Με πληροφορίες από Whitney, ΜοΜΑ  
Τελευταία τροποποίηση στιςΤρίτη, 07 Μαΐου 2024 08:39

Προσθήκη σχολίου

Βεβαιωθείτε ότι εισάγετε τις (*) απαιτούμενες πληροφορίες, όπου ενδείκνυται. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.