ενημέρωση 4:56, 29 March, 2024

Είναι μια απάτη τα ωμέγα-3 λιπάρα;

Τα ωμέγα-3 λιπαρά είναι ένα από τα πιο αγαπημένα και διαδεδομένα συμπληρώματα. Ωστόσο, νέα μελέτη δείχνει ότι συμβάλει ελάχιστα στην προστασία από καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή πρόωρο θάνατο.

Οι ερευνητές της Cochrane, οργανισμός που συγκεντρώνει και αξιολογεί ιατρικές έρευνες για το ευρύ κοινό, δημοσιεύσουν μια σημαντική επισκόπηση 79 κλινικών δοκιμών, που διεξήχθη σε διεθνές επίπεδο, για να δοκιμαστεί η επίδραση του ωμέγα-3 σε περισσότερους από 112.059 ανθρώπους. Τα αποτελέσματα λένε ότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι τα συμπληρώματα είχαν προσφέρει κάτι.

Οι ερευνητές στρατολόγησαν άνδρες και γυναίκες, μερικούς υγιείς και άλλους με ασθένειες, από τη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Αυστραλία και την Ασία.   Κάποιοι από αυτούς που συμμετείχαν είχαν κληθεί να συνεχίσουν τη συνήθη διατροφή τους, ενώ οι υπόλοιποι λάμβαναν συμπλήρωμα με επιπλέον ωμέγα-3 λιπαρά για τουλάχιστον ένα χρόνο.

Στις περισσότερες από τις δοκιμές, οι άνθρωποι της ομάδας που λάμβαναν το συμπλήρωμα κλήθηκαν να λάβουν ωμέγα-3 λίπη με τη μορφή μιας ημερήσιας κάψουλας. Κάποιοι κατανάλωναν  επιπλέον ποσότητες λιπαρών ψαριών ενώ σε άλλες περιπτώσεις συνδυάστηκε η λήψη συμπληρωμάτων με α-λινολεϊκό οξύ που είχε προστεθεί σε μαργαρίνη ή υπήρχε σε καρπούς.

Τα συμπληρώματα ιχθυελαίου δεν τροποποίησαν καθόλου τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών ή εγκεφαλικών επεισοδίων, σύμφωνα με τους ερευνητές της Cochrane. Η κατανάλωση περισσότερων λιπαρών από συμπληρωμένη μαργαρίνη ή καρύδια οδήγησε σε ένα μικρό όφελος, αλλά η μείωση ήταν σχεδόν ανεπαίσθητη.

Τα τελευταία 15 χρόνια, περισσότερες από 20 μελέτες έχουν δείξει παρόμοια αποτελέσματα. Χιλιάδες άνθρωποι λαμβάνουν τέτοια συμπληρώματα τακτικά και για χρόνια. Η πεποίθηση ότι προστατεύει την καρδιά έχει εξαπλωθεί και προωθείται στην εμπορία των συμπληρωμάτων επειδή τα αποτελέσματα από τις πρώτες δοκιμές είχαν δείξει ότι οι κάψουλες είχαν καρδιαγγειακά οφέλη.

Η βιομηχανία που κοστίζει 30 δις δολάρια

Κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης, μια ασθένεια γινότανε όλο και συχνότερη στη Βόρεια Ευρώπη, η ραχίτιδα. Τα υποσιτισμένα παιδιά στις φτωχές συννεφιασμένες αστικές φτωχογειτονιές, κατέληγαν συχνά σε εφηβική ηλικία μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο.

Οι ερευνητές ολοκλήρωσαν τελικά το παζλ και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ασθένεια προκλήθηκε από ανεπάρκεια βιταμίνης D, την οποία παράγει φυσικά το ίδιο το σώμα, παρουσία ηλιακού φωτός. Και, όπως αποδείχθηκε, η βιταμίνη D αποθηκεύεται σε μεγάλες ποσότητες μέσα στο συκώτι του βακαλάου.

Το μουρουνέλαιο Möller και οι Inuit της Γροιλανδίας

Ο νορβηγός φαρμακοποιός, Peter Möller, χρησιμοποιώντας μια κατοχυρωμένη με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας χημική διαδικασία, έφτασε σε ένα προϊόν το οποίο, παρουσίασε στην αγορά, «ως το μουρουνέλαιο που δεν είχε γεύση ψαριού». Ο Möller και η διαφημιστική του ομάδα, ξεκίνησαν μια εκστρατεία για τη θεσμοθέτηση της τακτικής χρήσης του μουρουνέλαιου, ανεξάρτητα από το εάν υπήρχε κίνδυνος ραχίτιδας ή όχι.

Η εκστρατεία ήταν επιτυχής: μια κουταλιά την ημέρα έγινε καθημερινή συνήθεια. Ο Möller πέθανε το 1869 αφήνοντας πίσω 70 εργοστάσια, με παραγωγή 5.000 βαρελιών το χρόνο. Μέχρι τη στιγμή που τα ωμέγα-3s άρχισαν να είναι το επίκεντρο της ιατρικής έρευνας, υπήρχε ήδη μια ροζ αίσθηση γύρω από το ιχθυέλαιο.

Στις αρχές της δεκαετίας του '70, ο χημικός Hans Olaf Bang διάβασε σε ένα δανικό περιοδικό ότι υπήρχαν εξαιρετικά χαμηλές συχνότητες καρδιαγγειακών ασθενειών στις κοινότητες Inuit της Γροιλανδίας. Αυτός και ο βοηθός του, Jørn Dyerberg, ταξίδεψαν στο Uummannaq στη βορειοδυτική ακτή της Γροιλανδίας για να το ερευνήσουν. Τη στιγμή της αποστολής, ο Bang δεν ήξερε καλά τι θέλει να δοκιμάσει. Μελέτησαν 130 ντόπιους, μετρώντας το ύψος και το βάρος, τη διατροφη του, ακόμα και το αίμα τους.

«Αποφασίσαμε να κάνουμε ανάλυση λιπαρών οξέων στα 130 πολύτιμα δείγματα αίματος», είπε ο Dyerberg. Στην περίπτωση της μελέτης Bang and Dyerberg Inuit, διαπίστωσαν ότι:
  1. Οι άνθρωποι Inuit στη Γροιλανδία είχαν μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και επίπεδα λιπιδίων του αίματος των ωμέγα-3s πολύ υψηλότερα από τους δυτικούς συγχρόνους τους. 
  2. Οι άνθρωποι Inuit είχαν επίσης, σύμφωνα με δημόσια αρχεία υγείας, σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά στεφανιαίας νόσου. Υπολόγισαν ότι ως εκ τούτου
  3. τα ωμέγα-3s θα μπορούσαν να μειώσουν τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου.

Αυτό υποστηρίχθηκε από περαιτέρω εργαστηριακές μελέτες που έδειξαν, in vitro, ότι τα ωμέγα-3s εμπλέκονται σε αντιφλεγμονώδεις αντιδράσεις.

Η ενόχληση του Omega World

«Μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τα συμπεράσματα αυτής της ανασκόπησης που έρχονται σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση ότι τα ωμέγα-3 συμπληρώματα προστατεύουν την καρδιά», δήλωσε η επικεφαλής συντάκτρια της Cochrane, Δρ. Lee Hooper από το Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας.

«Αυτή η μεγάλη συστηματική ανασκόπηση περιελάμβανε πληροφορίες από πολλές χιλιάδες ανθρώπους για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Παρά όλες αυτές τις πληροφορίες, δεν βλέπουμε αποτελέσματα προστασίας», ανέφερε. 

Οι ερευνητές ξεκίνησαν τη συστηματική επανεξέτασή τους κατόπιν αιτήματος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, η οποία επικαιροποιεί τις οδηγίες της για τα πολυακόρεστα λίπη. Η πεποίθηση ότι τα συμπληρώματα ωμέγα-3 θα μπορούσαν να προστατεύσουν από καρδιαγγειακές παθήσεις προήλθε από δυο θετικά αποτελέσματα δοκιμών στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, είπε η Lee.

Η Lee είπε ότι δεν υπήρξαν αρκετές αποδείξεις  σε δοκιμές για να δείξουν εάν η κατανάλωση περισσότερων λιπαρών ψαριών είναι ευεργετική  αν και υποψιαζόταν ότι πιθανότατα είναι.

Ο Tim Chico, καθηγητής της καρδιοαγγειακής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Sheffield, δήλωσε ότι είναι απίθανο ότι οποιοδήποτε στοιχείο της διατροφής θα μπορούσε από μόνο του να αποτρέψει τις καρδιακές παθήσεις.

«Η εμπειρία μας έχει δείξει ότι αν και ορισμένα είδη διατροφής συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής νόσου, όταν προσπαθούμε να εντοπίσουμε το ευεργετικό στοιχείο της δίαιτας και να το προσφέρουμε ως συμπλήρωμα, γενικά δεν έχει καθόλου όφελος», ανέφερε. Αυτό συνέβη με  αρκετές βιταμίνες και τώρα έρχεται να επιβεβαιωθεί και με τα ω-3.

«Αυτά τα συμπληρώματα έχουν σημαντικό κόστος» είπε. «Αν κάποιος τα αγοράζει με την ελπίδα ότι μειώνουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, θα τον συμβούλευα να ξοδέψει τα χρήματά του για τα λαχανικά».

Κίνδυνοι από την υπεραλιεία

Η βιομηχανία των ωμέγα-3 δημιούργησε την υπεραλιεία λιπαρών ψαριών, αφαιρώντας εκατομμύρια τόνους θαλάσσιας άγριας ζωής κάθε χρόνο. Σήμερα, ένα στα τέσσερα κιλά ψαριών που αλιεύονται χρησιμποιείται για την παραγωγή του ελαίου.

Τον 18ο αιώνα, η βιομηχανία του ιχθυελαίου έβαλε στόχο τις φάλαινες, μειώνοντας τους πληθυσμούς τους στο βόρειο ημισφαιρίο, προκειμένου να παράγουν λάδι λάμπας και λιπαντικά. Τον 19ο και τον 20ό αιώνα, μετατοπίστηκε στο νότιο ημισφαίριο, μειώνοντας των πληθυσμό τους από από 400.000 σε 390.000.

Κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, άλλαξε και στόχευε μικρά, λιπαρά ψάρια όπως οι αντσούγιες, οι σαρδέλες και η ρέγγα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και στις αρχές της δεκαετίας του 1950, η μεγαλύτερη επιχείρηση αλιείας έγινε στις ακτές του Περού, με στόχο το περουβιανό Anchoveta. Ένας περουβιανός νόμος υπαγορεύει ότι περισσότερο από το 95% των αλιευμάτων του πρέπει να πηγαίνει στη βιομηχανία ιχθυελαίου.

Η βιομηχανία των ωμέγα-3 λιπαρών, απομακρύνει από τον ωκεανό 20 έως 25 εκατομμύρια τόνους ετησίως.

Τελευταία τροποποίηση στιςΤετάρτη, 08 Αυγούστου 2018 11:32

Προσθήκη σχολίου

Βεβαιωθείτε ότι εισάγετε τις (*) απαιτούμενες πληροφορίες, όπου ενδείκνυται. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.