Σιδηροπενία - απαντήσεις σε συνήθη ερωτήματα
Γράφει η Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Η σιδηροπενία είναι παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από έλλειψη σιδήρου. Συνήθη ερωτήματα για τη σιδηροπενία απασχολούν αρκετούς πολίτες:
- Γιατί έχω σιδηροπενία;
Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να προέλθει από κακή διατροφή (π.χ. αποφυγή τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο), πλημμελή απορρόφηση (π.χ. νοσήματα εντέρου), αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο που δεν μπορούν να καλυφθούν από μια συμβατική διατροφή (π.χ. έφηβοι σε ανάπτυξη) ή απώλεια αίματος (π.χ. καρκινώματα εντέρου). Κατά την παθολογική εξέταση από παθολόγο με σφαιρική γνώση και εμπειρία στοιχεία από το ιστορικό που αφορούν την ηλικία, την διατροφή, την χρήση φαρμάκων, το οικογενειακό ιστορικό, την έκθεση σε τοξικές ουσίες, το κάπνισμα, τις συνήθειες του εντέρου, το χρώμα των ούρων και των κοπράνων είναι σημαντικά. Τα στοιχεία αυτά σε συνδυασμό με τα αντικειμενικά ευρήματα της ιατρικής εξέτασης είναι σημαντικά για την παραγγελία των εργαστηριακών εξετάσεων που απαιτούνται, την εντόπιση του αιτίου της σιδηροπενίας και τη σωστή αποκατάστασή της.
- Πάσχω από κόπωση. Οφείλεται στη σιδηροπενία μου;
Ο σίδηρος είναι βασικό στοιχείο πολλών ενζύμων, που μετέχουν στο μεταβολισμό. Η ένταση και το είδος των συμπτωμάτων εξαρτώνται από τον βαθμό της σιδηροπενίας, την ταχύτητα ανάπτυξής της, το statuς υγείας του οργανισμού και το ακριβές αίτιο της σιδηροπενίας (π.χ. σιδηροπενική αναιμία λόγω ανεπαρκούς πρόσληψης σιδήρου, σιδηροπενική αναιμία λόγω διαταραχής της διάθεσης σιδήρου στον οργανισμό, σιδηροπενική αναιμία λόγω αυξημένης απώλειας σιδήρου). Τα συνήθη συμπτώματα από τον ελαττωμένο σίδηρο οφείλονται στην δυσλειτουργία του οργανισμού που προκύπτει από την παρακώλυση της απρόσκοπτης κυκλοφορίας του απαραίτητου για τις καύσεις οξυγόνου και την δυσλειτουργία σε επίπεδο πολλαπλών βιοχημικών αντιδράσεων. Οι σημαντικότεροι ιστοί του οργανισμού (εγκέφαλος, καρδιά, σπλάγχνα) διαθέτουν αντισταθμιστικές εφεδρείες με σύνθετους μηχανισμούς ρύθμισης της κυκλοφορίας και της παροχής έτσι ώστε μόνο σε σοβαρή έλλειψη σιδήρου να διαταράσσεται σημαντικά η λειτουργία τους και να προκαλούνται εμφανή συμπτώματα όταν ο οργανισμός είναι απολύτως υγιής. Συμπτώματα εμφανίζονται ωστόσο προοδευτικά όπως διαταραχές συγκέντρωσης, αδυναμία, μειωμένη ικανότητα μνήμης, ατονία, ζάλη, κόπωση, δύσπνοια, αίσθημα ταχυκαρδίας, απώλεια αντοχής, λιποθυμία, αλλοιώσεις δέρματος μαλλιών νυχιών. Πολλοί άνθρωποι ταυτίζουν την κόπωση με τη σιδηροπενία. Εάν ωστόσο η σιδηροπενία σας είναι μικρού βαθμού και μετά την θεραπεία της σιδηροπενίας η κόπωση επιμένει πρέπει να διερευνηθείτε για άλλους παθολογικούς παράγοντες που ευθύνονται για την χρόνια κόπωση από την οποία πάσχετε.
- Όταν ο σίδηρος του αίματος είναι χαμηλός πάσχω από σιδηροπενία;
Ο σίδηρος του αίματος δεν αποτελεί ακριβή δείκτη της ποσότητας του σιδήρου που διαθέτει ο οργανισμός. Εάν η διατροφή σας κατά τις ημέρες που προηγούνται της αιμοληψίας είναι χαμηλή σε τρόφιμα που περιέχουν σίδηρο, ο σίδηρός σας ενδέχεται να είναι ψευδώς χαμηλός. Ακριβέστερος δείκτης των αποθηκών σιδήρου του οργανισμού σας και επομένως του συνολικού σιδήρου που διαθέτει το σώμα σας είναι η φεριτίνη. Η φεριτίνη είναι μια πρωτεΐνη που απαντάται στους περισσότερους ιστούς του σώματος. Μικρές ποσότητες εκκρίνονται στο αίμα. Στο αίμα η φεριτίνη αποτελεί καλύτερο δείκτη από το σίδηρο της συνολικής ποσότητας σιδήρου που έχει αποθηκευτεί στο σώμα. Παρά το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι ταυτίζουν λανθασμένα τον χαμηλό σίδηρο αίματος με τη σιδηροπενία, εάν κατά το check up, ο σίδηρός σας είναι χαμηλός, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πάσχετε από σιδηροπενία.
- Είμαι αυστηρά vegan.Μπορώ να κάνω κάτι για να αυξήσω την απορρόφηση σιδήρου στο γεύμα μου;
Ο σίδηρος των φυτικών τροφών είναι λιγότερο αφομοιώσιμος από τον σίδηρο του κρέατος αν και σημαντικές ποσότητες ευρίσκονται σε όσπρια, ελιές, κινόα, μανιτάρια, σπανάκι, κουνουπίδι, σκούρα πράσινα λαχανικά, πατάτες λιαστές ντομάτες. Συνδυάστε τις τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε σίδηρο µε τρόφιµα πλούσια σε βιταµίνη C, όπως χυµό πορτοκαλιού, φράουλες, πιπεριές. Η βιταµίνη C αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου.
Αποφύγετε να συνδυάζετε τροφές πλούσιες σε σίδηρο µε tσάι, καφέ, αναψυκτικά τύπου κόλα, κόκκινο κρασί, τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, διότι μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση σιδήρου.