Ένα ραδιενεργό ζήτημα

Η άγνωστη ιστορία της επιστροφής των τελευταίων πυρηνικών καυσίμων που βρίσκονταν στην Ελλάδα.

Στις 8 Μαΐου, ώρες πρωινές, ένα κομβόι με αστυνομική συνοδεία έφυγε από τις εγκαταστάσεις του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» για τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών. Για τη μεταφορά ενημερώθηκε η Αττική Οδός και ελήφθησαν ειδικά μέτρα για την ομαλή του άφιξη.

Σε ένα από τα φορτηγά μεταφέρονταν τα τελευταία πυρηνικά καύσιμα που βρίσκονταν στην Ελλάδα – μη χρησιμοποιημένα, συνεπώς σαφώς λιγότερο επικίνδυνα, αλλά ένα φορτίο παρ’ ολ’ αυτά που έχρηζε ιδιαίτερων χειρισμών.

Τα καύσιμα –13 «στοιχεία» Ουρανίου-235 αμερικανικής προέλευσης– μεταφέρθηκαν σε χώρο φύλαξης του αεροδρομίου, όπου πέρασαν την τελευταία τους νύχτα επί ελληνικού εδάφους. Αυτό κατέστη αναγκαίο εξαιτίας των γραφειοκρατικών διαδικασιών που ήταν απαραίτητες για τη φόρτωσή τους σε επιβατικό αεροσκάφος, παρά τους ενδοιασμούς επ’ αυτού των αρμόδιων στελεχών του ερευνητικού κέντρου.

Την επόμενη μέρα, 9 του μηνός, ταξίδεψαν αεροπορικώς για το Τορόντο. Η πτήση αυτή ήταν η τελευταία σελίδα σε μία ιστορία 60 και πλέον ετών πυρηνικής έρευνας στην Ελλάδα – και η ευτυχής κατάληξη ενός θρίλερ που θα μπορούσε να είχε ανυπολόγιστο κόστος για τη χώρα.

Λίγο περισσότερο από τέσσερα χρόνια νωρίτερα, με ακόμα μεγαλύτερη μυστικότητα, οι ιθύνοντες του «Δημόκριτου» και της Εθνικής Αρχής Επιτροπής Ενέργειας, σε συνεργασία με εξειδικευμένες ξένες εταιρείες και υπό την εποπτεία διεθνών οργανισμών, έβαζαν σε ένα πλοίο με τελικό προορισμό την Αμερική τα τελευταία αναλωθέντα –και άρα εντόνως ραδιενεργά– καύσιμα που είχαν χρησιμοποιηθεί στον επί 15ετίας ανενεργό ερευνητικό αντιδραστήρα του κέντρου. Η αποστολή είχε οργανωθεί με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, παρ’ ότι οι ελληνικές αρχές ήταν ενήμερες για περισσότερο από μία δεκαετία για την ανελαστική προθεσμία που είχε τεθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το inside story αφηγείται για πρώτη φορά αυτήν την ιστορία ανατριχιαστικής αδράνειας, στρεβλών κινήτρων και άθλων της τελευταίας στιγμής, χωρίς τους οποίους η χώρα σήμερα θα έπρεπε να βρει τρόπο να διαχειριστεί κατάλοιπα εξαιρετικά ραδιενεργά, χωρίς τη δυνατότητα να τα μεταφέρει αλλού.

Η σύμβαση για την κατασκευή του πυρηνικού αντιδραστήρα του «Δημόκριτου» υπεγράφη τον Ιανουάριο του 1957 με την αμερικανική εταιρεία AMF Atomics. Έλληνες επιστήμονες ταξίδεψαν στις Ηνωμένες Πολιτείες και απέκτησαν την αναγκαία τεχνογνωσία στο πλαίσιο του προγράμματος «Atoms for PeaceAtoms for Peace | Eisenhower Presidential Library» της κυβέρνησης Αϊζενχάουερ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρείχαν τότε εμπλουτισμένο ουράνιο και επιστημονική τεχνογνωσία σε 41 χώρες, υπό τον όρο ότι δεν θα ανέπτυσσαν πυρηνικά όπλα. Ο αντιδραστήρας ξεκίνησε να λειτουργεί στις 31 Ιουλίου του 1961.

Από τις βασικές δραστηριότητες της χρήσης του αντιδραστήρα ήταν η παραγωγή ραδιενεργών ισοτόπων όπως Ιώδιο-131 (για την αντιμετώπιση των καρκίνων του θυρεοειδούς και των νεφρών) και Τεχνήτιο-99, που χρησιμοποιείται σήμερα σε δεκάδες εκατομμύρια διαγνωστικές εξετάσεις ετησίως, όπως τα σπινθηρογραφήματα.

Υπήρχε, παράλληλα, σχέδιο κατασκευής ενός εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρισμού με τη χρήση πυρηνικής ενέργειας στην Εύβοια. Η ιδέα αυτή εγκαταλείφθηκε οριστικά στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, παρ’ ότι ο αντιδραστήρας είχε αναβαθμιστεί από το 1 στα 5 MW. Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981 ήταν ένα ακόμα πλήγμα, καθώς το κόμμα του Ανδρέα Παπανδρέου έβλεπε εχθρικά την πυρηνική ενέργεια. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, εν τω μεταξύ, κατέστη δυνατό τα ιατρικά ραδιοϊσότοπα να παράγονται χωρίς να είναι αναγκαία η χρήση αντιδραστήρα. Ως αποτέλεσμα, μειώθηκαν οι τιμές τους και δεν μπορούσε πλέον να τα παράγει με ανταγωνιστικούς όρους ο «Δημόκριτος».

Τον Ιούλιο του 2004, υπό την πίεση των Αμερικανών και για λόγους ασφαλείας κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών, ο αντιδραστήρας τέθηκε εκτός λειτουργίας. Αυτό παρ’ ότι, μετά την 11η Σεπτεμβρίου, είχε γίνει μία σημαντική αναβάθμιση των μέτρων ασφαλείας για τις εγκαταστάσεις, τα οποία πρωτύτερα ήταν –όπως τα χαρακτήρισε στέλεχος του «Δημόκριτου»– «κάπως χαλαρά». Ο αντιδραστήρας δεν τέθηκε ποτέ ξανά σε λειτουργία. Τα τελευταία πυρηνικά καύσιμα αναλώθηκαν το 2003.

Ο αντιδραστήρας λάμβανε όλα τα πυρηνικά καύσιμα που χρησιμοποιούσε από τις Ηνωμένες Πολιτείες, βάσει συμφωνίας με το αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας. Η Ελλάδα δεν διαθέτει χώρο τελικής εναπόθεσης χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων, ούτε επαρκείς υποδομές για παρατεταμένη προσωρινή αποθήκευση ή επεξεργασία. Χώροι διάθεσης σε μεγάλα γεωλογικά βάθη (deep geological repositories) μάλιστα δεν λειτουργούν αυτή τη στιγμή πουθενά στον πλανήτη – η Φινλανδία είναι η χώρα που βρίσκεται πιο κοντά στην έναρξη λειτουργίας τέτοιου χώρουFinland built this tomb to store nuclear waste. Can it survive for 100.000 years? | Science, εντός του 2023.

Βάσει συμφωνίας με τις ΗΠΑ, η Ελλάδα έστελνε τα αποθέματά της στις εγκαταστάσεις του Savannah River στη Νότια Καρολίνα, με τους Αμερικανούς να αναλαμβάνουν το κόστος. Σημειώνεται ότι στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες, τα αναλωθέντα πυρηνικά καύσιμα είναι αποθηκευμένα επ’ αόριστον σε περίπου 80 εγκαταστάσεις σε 35 πολιτείεςWhat Should America Do With Its Nuclear Waste? | The Washington Post – οι περισσότερες από αυτές είναι εν λειτουργία ή ανενεργοί πυρηνικοί σταθμοί.

Η τελευταία μεταφορά χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων από την Ελλάδα στις ΗΠΑ πριν διακοπεί η λειτουργία του αντιδραστήρα έγινε το 1997, από την αμερικανική εταιρεία Edlow και με κάλυψη των δαπανών από το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ. Η μεταφορά, μαζί με μία ακόμα το 1995 και μία μικρής έκτασης του 2005, αφορούσε ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού (παλαιότερης τεχνολογίας). Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεώρησαν το ζήτημα επείγον, εξηγεί στο inside story ο Χρήστος Χουσιάδας, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, γιατί το ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού θα μπορούσε δυνητικά να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ατομικών όπλων.

Τον Ιούνιο του 1999, όπως αφηγείται ο διευθυντής Ερευνών και προϊστάμενος του Εργαστηρίου Ερευνητικού Πυρηνικού Αντιδραστήρα στο Ινστιτούτο Πυρηνικών και Ραδιολογικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Ενέργειας και Ασφάλειας (ΙΠΡΕΤΕΑ) του «Δημόκριτου», Ίων Σταματελάτος, έγινε μια σημαντική μετατροπή στον πυρήνα του αντιδραστήρα με την εισαγωγή καυσίμου χαμηλού εμπλουτισμού ουρανίου. Η μετατροπή έγινε «για τη συμμόρφωση με τους νέους διεθνείς κανονισμούς πυρηνικής διασφάλισης, που περιόριζαν τη χρήση ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού», σημειώνει.

Το 1996, το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ βάζει μπρος πρόγραμμα επαναπατρισμού πυρηνικών καυσίμων που είχαν δοθεί σε ερευνητικούς αντιδραστήρες ανά τον κόσμο – μεταξύ των οποίων και τον ελληνικό. Η αρχική προθεσμία για την επιστροφή των αναλωθέντων καυσίμων ήταν δέκα έτη – συν τρία ακόμα για την αναγκαία μείωση των επιπέδων ραδιενέργειας που θα επέτρεπε τη μεταφορά τους. Το 2004, το πρόγραμμα αυτό παρατάθηκε για δέκα (συν τρία) ακόμα χρόνια.

Στο πλαίσιο αυτό, οι αμερικανικές αρχές ενημέρωσαν τον «Δημόκριτο» (μέσω της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας) ότι είχε προθεσμία ως τις 12 Μαΐου του 2019 για την τελευταία μεταφορά χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων στις ΗΠΑ. Μετά την ημερομηνία αυτή, η Ελλάδα θα ήταν η ίδια υπεύθυνη για την ασφαλή διάθεση του εξαιρετικά ραδιενεργού αυτού φορτίου.

Όταν ο Χρήστος Χουσιάδας έγινε πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας –της αρμόδιας ρυθμιστικής αρχής– στα τέλη του 2008, ήταν ήδη ενήμερος για την «ωρολογιακή βόμβα» της αμερικανικής προθεσμίας. «Το ξέραμε από πάρα πολύ νωρίς», λέει στο inside story.

Αυτό φαίνεται, όπως λέει, από τις διαβουλεύσεις στο Συμβούλιο της ΕΕ το 2011 για την ευρωπαϊκή οδηγία για τα πυρηνικά απόβλητα (2011/70).COUNCIL DIRECTIVE 2011/70/EURATOM of 19 July 2011 establishing a Community framework for the responsible and safe management of spent fuel and radioactive waste | Official Journal of the European Union Με παρέμβαση και της Ελλάδας, όπως θυμάται ο Χουσιάδας, συμπεριλήφθηκε στο τελικό κείμενο της οδηγίας εξαίρεση στην υποχρέωση η διάθεση των ραδιενεργών αποβλήτων να γίνεται στο κράτος-μέλος που τα παράγει, προκειμένου να είναι εφικτή η «μεταφορά αναλωμένων καυσίμων ερευνητικών αντιδραστήρων σε χώρα προμηθεύτρια ή παραγωγό καυσίμων ερευνητικών αντιδραστήρων, λαμβανομένων υπόψη των εφαρμοστέων διεθνών συμφωνιών». Αυτό, εξηγεί ο πρόεδρος της ΕΕΑΕ, έγινε ώστε η αποστολή του ραδιενεργού υλικού στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν αποφασιζόταν, να μην προσκρούσει στην ενωσιακή νομοθεσία.

Η Οδηγία 2011/70 ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με το Προεδρικό Διάταγμα 122 (ΦΕΚ 12.8.2013). Στο άρθρο 4Κατεβάστε εδώ το ΦΕΚ Α'/177/12-08-2013 του Π.Δ., αναφέρεται ότι «τα αναλωθέντα καύσιμα ερευνητικών αντιδραστήρων επιστρέφονται οριστικά σε χώρα προμηθεύτρια ή παραγωγό καυσίμων ερευνητικών αντιδραστήρων, με βάση εφαρμοστέες διεθνείς συμφωνίες, που συνάπτονται υποχρεωτικά κατά την εισαγωγή του πυρηνικού καυσίμου».

Το επόμενο καλοκαίρι, οι Αμερικανοί χτυπούν το καμπανάκι. Με επιστολή της πρεσβείας των ΗΠΑ προς το υπουργείο Εξωτερικών, τον Ιούνιο του 2014, υπενθυμίζεται η προθεσμία της 12ης Μαΐου του 2019 και τονίζεται ότι δεν υπάρχει πρόθεση να παραταθεί εκ νέου. Σε επιστολή του ΥΠΕΞ προς το «Δημόκριτο» και την Εθνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (17/6/2014), σημειώνεται ότι «σε περίπτωση που προκύψει ανάγκη αποστολής/μεταφοράς και προκειμένου να αντιμετωπιστεί εγκαίρως το σχετικό αίτημα, θα πρέπει να συνυπολογιστεί η μακρά τεχνοκρατική διαδικασία που προαπαιτείται».

Την περίοδο εκείνη, ερευνητές στο εργαστήριο του αντιδραστήρα προωθούσαν ένθερμα σχέδια αναβίωσής του. Στο πλαίσιο αυτό, μάλιστα, σύμφωνα με διασταυρωμένες πηγές του inside story, υποστήριζαν ότι δεν έπρεπε να γίνει σεβαστή η προθεσμία των Αμερικανών, γιατί η παραμονή των καυσίμων στην Ελλάδα –αναλωθέντων και μη– θα ισχυροποιούσε το επιχείρημα υπέρ της επαναλειτουργίας. Άλλωστε, όπως μας εξήγησαν έμπειροι τεχνικοί του αντιδραστήρα, ακόμα και κάποια από τα αναλωθέντα καύσιμα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω, αν λειτουργούσε πάλι.

Ο χρόνος περνούσε χωρίς να λαμβάνονται αποφάσεις. Ο Θάνος Στούμπος, που ανέλαβε το 2013 τη διεύθυνση του ΙΠΡΕΤΕΑ, θυμάται: «Όπως ήταν μάλλον αναμενόμενο, κανείς δεν αναλάμβανε την ευθύνη μιας οριστικής απόφασης για το μέλλον του αντιδραστήρα, βλέποντας ότι υπάρχει χρόνος ως το ’19». Οι πολιτικοί, λέει, επικαλούνταν τα επείγοντα της διαχείρισης της οικονομικής κρίσης και της τήρησης των απαιτήσεων της τρόικας και παρέπεμπαν το θέμα στις ελληνικές καλένδες. «Εμείς όμως γνωρίζαμε ότι τα περιθώρια στένευαν, γιατί μετά τη λήψη της απόφασης, η τεχνική, οικονομική και νομική προετοιμασία θα χρειαζόταν τουλάχιστον ενάμιση χρόνο».

«Θεωρούσα δεδομένο ότι η επιστροφή των καυσίμων ήταν ασυζητητί μονόδρομος», λέει στο inside story ο Χρήστος Χουσιάδας. «Χρειάστηκε, ωστόσο, να γίνει εκτεταμένη συζήτηση και ζύμωση». Οι ιθύνοντες, σημειώνει, έβλεπαν ένα πρόβλημα «που στην πράξη θα παρέμενε σε ύπνωση για πολλά χρόνια, οπότε δυσκολεύονταν να αντιληφθούν την επείγουσα ανάγκη να ασχοληθούν κατά προτεραιότητα». Παράλληλα, προσθέτει, διαμορφώθηκε ένα κλίμα μέσα στο οποίο περνούσε απαρατήρητη η απαίτηση του νόμου, που όριζε ότι τα αναλωθέντα καύσιμα έπρεπε να φύγουν από τη χώρα.

Ερωτηθείς αν ο ίδιος πίεσε όσο έπρεπε, ως επικεφαλής της αρμόδιας ρυθμιστικής αρχής, ο Χουσιάδας λέει ότι έκανε σειρά παρεμβάσεων. Δεν πίεσε όμως περισσότερο, όπως λέει, «γιατί δεν θέλαμε να βρεθούμε σε ρήξη» με όσους αντιστέκονταν.

Ο Στούμπος, εν τω μεταξύ, είχε επαφές –το 2016– με τη Γαλλία και τη Ρωσία για να βολιδοσκοπήσει το ενδεχόμενο μεταφοράς των καυσίμων στις χώρες αυτές, αν η Ελλάδα έχανε την προθεσμία της 12ης Μαΐου του 2019. Η γαλλική πλευρά ήταν διατεθειμένη να παραλάβει τα καύσιμα, να τα υποβάλει στη διαδικασία της υαλοποίησης (vitrification), εξάγοντας καθαρό ουράνιο και μειώνοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό τον όγκο του ραδιενεργού υλικού. Το εξαιρετικά τοξικό τελικό αυτό υπόλειμμα, ωστόσο, βάσει της ενωσιακής νομοθεσίας, θα έπρεπε να επιστρέψει στην Ελλάδα – η οποία δεν είχε χώρο τελικής διάθεσης. Οι Ρώσοι ήταν διατεθειμένοι να κρατήσουν το τελικό προϊόν της επεξεργασίας στο έδαφός τους, αλλά ζητούσαν διπλάσια χρήματα από την ήδη ακριβή προσφορά που είχαν καταθέσει ανεπισήμως οι Γάλλοι.

«Το κάναμε σε συνεννόηση και σε συνεργασία με την ομάδα του Εργαστηρίου [του πυρηνικού αντιδραστήρα]», λέει ο Στούμπος. «Θέλαμε να εξαντλήσουμε όλες τις πιθανότητες που θα επέτρεπαν την κατά κάποιο τρόπο παράκαμψη της προθεσμίας και θα διευκόλυναν την ενδεχόμενη επαναλειτουργία του αντιδραστήρα». Ωστόσο, πέρα από το κόστος και το ανέφικτο της παραλαβής του ραδιενεργού υπολείμματος, ο Στούμπος τονίζει τα πολιτικά εμπόδια στην υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου. «Για να υλοποιηθεί η μεταφορά στη Γαλλία ή τη Ρωσία, προϋπέθετε διακρατικές συμφωνίες. Είχαμε ενημερώσει τον υπουργό και τη γενική γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας για τις επαφές και θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι [ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης] μου είχε περιγράψει με γλαφυρό τρόπο πώς θα αντιδρούσε το ΥΠΕΞ αν τους προτείναμε να υπογράψουν κάτι τέτοιο. “Θα γινόταν χαμός”, μου είχε πει».

Τα καύσιμα, ωστόσο, είχαν παραμείνει φυλασσόμενα, στο βυθό μιας ειδικής δεξαμενής με νερό, βάθους 4,5 μέτρων. Ρωτήσαμε αν θα μπορούσαν να παραμείνουν εκεί επ’ αόριστον μετά τις 12/5/2019 αν η Ελλάδα δεν συμμορφωνόταν με την προθεσμία.

«Δεν θα ήταν δυνατόν», απαντά ο Θάνος Στούμπος. «Τα καύσιμα παρέμεναν εκεί με την άδεια του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, που είχε θέσει τον αντιδραστήρα σε καθεστώς παρατεταμένης διακοπής λειτουργίας. Αλλά ήταν ξεκάθαρο από τον Οργανισμό, που είχε πλήρη εικόνα για την προθεσμία, ότι κάποια στιγμή μετά τον Μάιο του 2019 η εγκατάσταση θα ετίθετο σε καθεστώς οριστικής διακοπής λειτουργίας – και τότε τα καύσιμα δεν θα μπορούσαν να παραμείνουν έτσι· θα έπρεπε να δρομολογηθεί η οριστική αποθήκευσή τους».

Στο σημείο αυτό, η χώρα θα βρισκόταν προ ενός επώδυνου αδιεξόδου. Μην μπορώντας να επιστρέψει τα αναλωθέντα καύσιμα στις ΗΠΑ και μην έχοντας βρει εναλλακτικούς προορισμούς, οι ελληνικές αρχές θα καλούνταν να κατασκευάσουν χώρο εναπόθεσης, με τεράστιο κόστος και ισχυρότατες κοινωνικές αντιδράσεις. «Μιλάμε για πυρηνικά, που εκπέμπουν υψηλές ποσότητες ραδιενέργειας για εκατοντάδες χρόνια. Δεν θα υπήρχε κοινότητα στη χώρα που να δεχόταν να χωροθετηθεί μία τέτοια εγκατάσταση στην ευρύτερη περιοχή της» λέει ο Στούμπος. «Εδώ δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε πού θα θάψουμε τα απλά σκουπίδια ή αν θα εγκρίνουμε αιολικά πάρκα».

Ο Γιώργος Νούνεσης έγινε πρόεδρος του «Δημόκριτου» τον Φεβρουάριο του 2017. Ως υποψήφιος, είχε ταχθεί –όπως και οι ανθυποψήφιοί του– υπέρ της επαναλειτουργίας του αντιδραστήρα. «Θεωρούσα ότι υπήρχε προοπτική για κάτι τέτοιο», λέει στο inside story. Ο «Δημόκριτος» άλλωστε είχε ιδρυθεί το 1959 ως Κέντρο Πυρηνικής Έρευνας και ο αντιδραστήρας ήταν καθοριστικό στοιχείο της ταυτότητάς του.

Αναλαμβάνοντας την ηγεσία του «Δημοκρίτου», όπως αφηγείται, ο Νούνεσης αναζήτησε τρόπους αναβίωσης της λειτουργίας του αντιδραστήρα – χωρίς αρχικά να γνωρίζει για την προθεσμία του Μαΐου του 2019, που ήταν εν ισχύι ανεξαρτήτως του αν θα λειτουργούσε ξανά. Οι προτάσεις των ίδιων των ερευνητών του «Δημοκρίτου» εξετάστηκαν εκ νέου εντός του 2017 από την επιτροπή αξιολόγησης σημαντικών ερευνητικών υποδομών της γενικής γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, η οποία τις απέρριψε.

«Εκείνο το φθινόπωρο συνεχίσαμε να αναζητούμε άλλους τρόπους για να πείσουμε το υπουργείο ότι ο αντιδραστήρας έχει λόγο ύπαρξης», λέει. Από τις επαφές του, ωστόσο, με την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας αλλά και με το ΙΠΡΕΤΕΑ, άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι υπήρχαν σοβάρες επιφυλάξεις για το ενδεχόμενο επαναλειτουργίας. Οι επιφυλάξεις συνδέονταν τόσο με το κόστος και την πιθανή διάρκεια εκτέλεσης των αναγκαίων έργων όσο και με το ζήτημα της συμβατότητας με τους νέους οικιστικούς κανονισμούς της Αγίας Παρασκευής, η οποία είχε εξαπλωθεί σημαντικά στην περίοδο από το 2004.

Ενώ γίνονταν αυτές οι διαβουλεύσεις, ο Νούνεσης θυμάται να ενημερώνεται μόλις τον Νοέμβριο του 2017 από τον Θάνο Στούμπο για την αυξανόμενα επείγουσα εκκρεμότητα των χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων. «Μου είπε “Γιώργο, κοίτα κι αυτό” και μου έδειξε την αλληλογραφία με το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ», λέει στο inside story. Ο Στούμπος θυμάται ότι η πρώτη σχετική συζήτηση έγινε λίγους μήνες νωρίτερα.

Ο Νούνεσης, μετά το αρχικό σοκ, μίλησε με τους τεχνικούς του αντιδραστήρα (που ήταν ενήμεροι) και ενημέρωσε, μαζί με τον Στούμπο, τον Κώστα Φωτάκη – ο οποίος κι αυτός δεν γνώριζε για την προθεσμία, όπως λέει στο inside story. Ο Φωτάκης του είπε ότι θα υποστήριζε ό,τι αποφασίσει ο «Δημόκριτος». «Το κρίσιμο για εμάς ήταν να λυθεί το πρόβλημα, έγκαιρα και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο», θυμάται.

Στις 28 Δεκεμβρίου 2017, το ΔΣ του ερευνητικού κέντρου αποφάσισε να οργανώσει τη μεταφορά των καυσίμων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η οργάνωση, χρηματοδότηση και υλοποίηση της αποστολής θα ήταν κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση.

Στο β’ μέρος: Οι διαβουλεύσεις με τους Αμερικανούς, η εμπλοκή της Πορτογαλίας, η «καναδική λύση» για τα μη χρησιμοποιημένα καύσιμα και οι ενέργειες για να αποτραπούν οι γραφειοκρατικές καθυστερήσεις και να τηρηθεί η μυστικότητα.

Πηγή: inside story