Γράφει η Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη

Το οζώδες ερύθημα είναι εξάνθημα που χαρακτηρίζεται από επώδυνα ερυθρά οζίδια χωρίς εξέλκωση και χωρίς σαφή όρια με διάμετρο 2-6 cm. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς παρουσιάζουν συμμετρικά, ελαφρώς ζεστά, υποδόρια οζίδια και πλάκες που έχουν κόκκινο χρώμα, το οποίο στη συνέχεια παίρνει πιο γκρίζους και γήινους τόνους καθώς οι βλάβες γίνονται πιο χρόνιες. Οι αλλοιώσεις σταδιακά εξαφανίζονται μετά την πάροδο δύο – έξι εβδομάδων λαμβάνοντας σταδιακά μορφή μώλωπα. Σπανιότερα εμφανίζεται χρονίζουσα πορεία που διαρκεί επί εβδομάδες ή μήνες.

Το οζώδες ερύθημα αρχίζει με πυρετό και γενικευμένο πόνο. Εντοπίζεται σχεδόν πάντα συμμετρικά στην πρόσθια επιφάνεια των κάτω άκρων, αλλά μπορεί επίσης να εξαπλωθεί στους μηρούς, τους βραχίονες και το λαιμό. Η αρθραλγία είναι συχνή και μπορεί να προηγείται ή να έπεται του εξανθήματος. Οι γυναίκες προσβάλλονται συχνότερα με αναλογία γυναικών προς άντρες 1: 6.. Είναι συχνότερο επίσης σε νεαρούς ενήλικες ηλικίας 18-34 ετών. Συνολικά, το οζώδες ερύθημα εμφανίζεται σε περίπου ένα έως πέντε ανά 100.000 άτομα. Στους ενήλικες, είναι πιο συνηθισμένο στις γυναίκες, Το οζώδες ερύθημα αποτελεί αντίδραση υπερευαισθησίας σε υποκείμενη συστηματική οργανική ασθένεια σε stress ή σε φάρμακα. Ενδέχεται ωστόσο να είναι ιδιοπαθές οφειλόμενο σε σύνθετους υποκείμενους και μη σαφώς περιεγραμμένους παράγοντες.

Τοπική λεμφαδενοπάθεια μπορεί να αναπτυχθεί ως μέρος της αντίδρασης υπερευαισθησίας. Κατά τον βασικό εργαστηριακό έλαγχο, τα παθολογικά εργαστηριακά ευρήματα όταν υπάρχουν, περιλαμβάνουν αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια και αυξημένους δείκτες φλεγμονής όπως αυξημένη ταχύτητα καθίζησης ερυθρών και crp.Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης μπορεί να απαιτηθεί εκτομή της βλάβης και βιοψία. Βασικά ιστολογικά ευρήματα είναι η φλεγμονή του υποδόριου λιπώδους ιστού, η λεμφοκυτταρική διήθηση με ουδετερόφιλα λευκά αιμοσφαίρια, τα ακτινικά κοκκιώματα (Miescher), η απουσία αγγειίτιδας και φλεγμονής από παθογόνους μικροοργανισμούς. Το φλεγμονώδες υλικό αποτελείται από ουδετερόφιλα, λεμφοκύτταρα, ιστιοκύτταρα και ηωσινόφιλα, μακροφάγα και γιγαντιαία κύτταρα .

Όταν απομονώνεται συγκεκριμένος υποκείμενος αιτιολογικός παράγοντας, συνηθέστερα πρόκειται για στρεπτοκοκκική λοίμωξη ή σαρκοείδωση. Η στρεπτοκοκκική λοίμωξη αποτελεί μικροβιακή φλεγμονή από στρεπτόκοκκο, η οποία συνηθέστερα εντοπίζεται στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα. Η σαρκοείδωση είναι μια αυτοάνοση διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος πoυ πρoκαλεί μη τυρoειδoπoιημένα κoκκιώματα σε ένα ή περισσότερα όργανα και πρoσβάλλει σχεδόν κάθε όργανo τoυ σώματoς, με συνηθέστερες εντοπίσεις στoυς πνεύμονες, στoυς αδένες τoυ μεσoθωρακίoυ, στoυς λεμφαδένες, στoν σπλήνα και στo δέρμα.

Λιγότερα κοινά αίτια που αποτελούν αίτια οζώδους ερυθήματος, όταν υπάρχει σαφές υποκείμενο αίτιο είναι:

1. ΟΙ λοιμώξεις από Yersinia enterocolitica που είναι gram αρνητικός βάκιλος, ο οποίος προκαλεί οξεία διάρροια και κοιλιακό άλγος

2. Η φυματίωση που είναι μια ειδική λοίμωξη συχνή κατά το παρελθόν

3. Η λοίμωξη από Mycoplasma pneumonia που προκαλεί παροξύνσεις βρογχίτιδας και πνευμονία

4.Η λοίμωξη από σαλμονέλα και Campylobacter που αποτελούν συχνή αιτία τροφικών δηλητηριάσεων.

5. Ορισμένες μυκητιάσεις (π.χ. κοκκιδιοειδομυκητίαση).

6. Φάρμακα κυρίως της κατηγορίας των σουλφοναμιδίων, αλογονούχων παραγόντων και αντισυλληπτικών.

7. Εντεροπάθειες με κύριους εκπροσώπους τη νόσο Crohn και την ελκξώδη κολίτιδα.

8. Kαρκινώματα, λεμφώματα και αιματολογικά νοσήματα: To οζώδες ερύθημα μπορεί να προηγείται της διάγνωσης επί μήνες.

9. Ρευματολογικά νοσήματα με χαρακτηριστική εκπρόσωπο τη νόσο Behçet

10. Η εγκυμοσύνη, κυρίως κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου.

11. Αυτοάνοσα νοσήματα

12.Στο ιδιοπαθές οζώδες ερύθημα ενώ υπάρχουν τα ιστολογικά ευρήματα της νόσου, οι εξετάσεις εντοπισμό συγκεκριμένου υποκείμενου αιτίου είναι αρνητικές.

.Το οζώδες ερύθημα ειδικά όταν υποτροπιάζει μειώνει δραματικά την ποιότητα ζωής των πασχόντων, λόγω πόνου ή πρόκλησης συναισθημάτων σωματικής μειονεξίας.

 Έντονη συναισθηματική υπερευαισθησία

Κατά την ιατρική αξιολόγηση πρέπει να λαμβάνεται λεπτομερές ιστορικό φαρμάκων και να γίνεται πλήρης διερεύνηση των οργανικών συστημάτων του σώματος. Το οικογενειακό ιστορικό, οι συνήθειες (π.χ. κάπνισμα, συναναστροφή με κατοικίδια ζώα, χόμπι) είναι σημαντικά. Η συνιστώμενη θεραπεία για κάθε περίπτωση εξαρτάται από την αιτία του οζώδους ερυθήματος.

Γενικά μέτρα που πρέπει να τηρούν οι πάσχοντες ανεξαρτήτως αιτιολογίας:

1. • Ξεκούραση, ειδικά εάν τα επώδυνά συμπτώματα είναι σοβαρά
   • Διακοπή φαρμάκων που ενοχοποιούνται
   • Εφαρμογή κρύων επιθεμάτων τοπικά στα σημεία του σώματος που έχουν πληγεί
   • Ανύψωση του πάσχοντος άκρου επί δέκα λεπτά σε καθημερινή βάση