Γιατί αποτυγχάνουν οι ειρηνευτικές συνομιλίες στην Ουκρανία

Μαθαίνοντας τα σωστά μαθήματα από τρία χρόνια σκληρού πολέμου και αποτυχημένων διαπραγματεύσεων

Εχουν περάσει σχεδόν τρεις μήνες από τότε που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε μια σημαντική προσπάθεια για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Οι διπλωματικές ανταλλαγές που ακολούθησαν δεν έχουν ακόμη αποφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα. Στο πρόσωπο του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Τραμπ αντιμετωπίζει έναν πανούργο, έμπειρο αντίπαλο που ελπίζει να εκμεταλλευτεί την ανυπομονησία του Αμερικανού προέδρου με τον πόλεμο για να εξαναγκάσει την Ουκρανία να υπογράψει ό,τι οι Ρώσοι δεν έχουν καταφέρει να κερδίσουν με τη βία στο πεδίο της μάχης.

Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι ο Τραμπ θα συναινέσει στη λίστα απαιτήσεων του Πούτιν. Μάλιστα, έχει επανειλημμένα εκφράσει την απογοήτευσή του για την έλλειψη προόδου στις συνομιλίες και έχει απειλήσει να αποχωρήσει, καθώς η Ρωσία συνεχίζει να προχωρά μπροστά, σπιθαμή προς σπιθαμή, σε έναν μακρύ πόλεμο φθοράς χωρίς ορατό τέλος.

Εν μέσω όλων των πρόσφατων προτάσεων και αντιπροτάσεων, απειλών και αντιαπειλών, η επανεξέταση της τελευταίας πραγματικής προσπάθειας για τον τερματισμό αυτού του πολέμου μέσω διαπραγματεύσεων μπορεί να βοηθήσει στην ενημέρωση της τρέχουσας προσπάθειας. Το 2024 στο Foreign Affairs , εμβαθύναμε στην ιστορία των συνομιλιών που ξεκίνησαν τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου και οι οποίες, μέχρι τα τέλη Μαρτίου 2022, είχαν οδηγήσει στο λεγόμενο Ανακοινωθέν της Κωνσταντινούπολης, ένα πλαίσιο για μια διευθέτηση. Η βασική συμφωνία στο πλαίσιο θα συνεπαγόταν την υιοθέτηση από την Ουκρανία μόνιμης ουδετερότητας, αποκλείοντας την πιθανή ένταξή της στο ΝΑΤΟ, με αντάλλαγμα ακλόνητες εγγυήσεις ασφαλείας. Οι πλευρές δεν κατάφεραν να οριστικοποιήσουν τη συμφωνία τους επόμενους μήνες και ο πόλεμος έχει πλέον εισέλθει στο τέταρτο έτος του.

Με τις συνομιλίες να βρίσκονται ξανά σε εξέλιξη μετά από μια τριετή παύση, είναι μια καλή στιγμή να επανεξετάσουμε τα διδάγματα της Κωνσταντινούπολης και να αξιολογήσουμε τι μπορούμε να αντλήσουμε από αυτή τη διαδικασία για την τρέχουσα διπλωματική προσπάθεια. Φυσικά, πολλά έχουν αλλάξει στο ενδιάμεσο διάστημα, επομένως το ίδιο το πλαίσιο της Κωνσταντινούπολης είναι απίθανο να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης για τις τρέχουσες συνομιλίες. Αλλά αυτή η προσπάθεια προσφέρει ευρύτερα μαθήματα που μπορούν να διαμορφώσουν τις σημερινές διαπραγματεύσεις. Η πρωταρχική επιταγή και για τις δύο πλευρές σε οποιαδήποτε συμφωνία θα είναι η διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ασφάλειάς τους. Όλα τα μέρη των οποίων τα συμφέροντα διακυβεύονται στις διαπραγματεύσεις πρέπει να βρίσκονται στο τραπέζι. Εάν δεν είναι παρόντα, θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τυχόν συμφωνίες. Η έλλειψη δυτικής προθυμίας να παράσχει εγγυήσεις ασφάλειας στην Ουκρανία αποτελεί σημαντική πρόκληση για την επίτευξη μιας διευθέτησης. Παραμένει ένα εμπόδιο. Η αισιοδοξία ενός εμπόλεμου μέρους για τις προοπτικές του στο πεδίο της μάχης μπορεί επίσης να μειώσει το ενδιαφέρον του για τη σύναψη μιας συμφωνίας. Και τέλος, οι μονότονοι μηχανισμοί μιας κατάπαυσης του πυρός δεν είναι λιγότερο κρίσιμοι από την υψηλή πολιτική της συμφωνίας για την μεταπολεμική τάξη. Και οι δύο πρέπει να επιδιωχθούν ταυτόχρονα εάν τα μέρη αναμένουν να τερματίσουν αυτόν τον αιματηρό, σκληρό πόλεμο.