Το στιλ και η γοητεία της Μαρίας Αντουανέτας κατακτά το Λονδίνο
Στο Μουσείο Βικτορίας & Αλβέρτου (V&A) πραγματοποιείται η πληρέστερη έκθεση για τη ζωή της πιο μοντέρνας βασίλισσας της Γαλλίας, με φανταχτερά φορέματα εποχής και άλλα αντικείμενα που συνδέθηκαν με εκείνη
Οι εκθέσεις με θέμα τη Μαρία Αντουανέτα είναι ελάχιστες, δεδομένου ότι τα περισσότερα από τα υπάρχοντά της λεηλατήθηκαν ή καταστράφηκαν κατά τη Γαλλική Επανάσταση. Μια νέα έκθεση του μουσείου Βικτορίας και Αλβέρτου (V&A) στο Λονδίνο εστιάζει τώρα στο στιλ και στην αίγλη της τελευταίας γαλλίδας βασίλισσας. Η εκδήλωση ακούγεται επιφανειακή, αλλά προσφέρει ενδιαφέρουσα και πολυτελή θέαση, όπως επισημαίνει δημοσίευμα της Telegraph. Το στιλ και η λάμψη ήταν οι δύο βασικοί πυλώνες της μοναρχίας των Βουρβόνων, οι οποίοι τελικά συνέβαλαν και στην καταστροφική της μοίρα, με την εκτέλεση της Μαρίας Αντουανέτας το 1793.
Το V&A εκθέτει μερικά εντυπωσιακά καλοδιατηρημένα ρούχα που φορούσε (ή επρόκειτο να φορέσει, αν οι συγκυρίες τής το επέτρεπαν) η βασίλισσα, καθώς και δείγματα υφασμάτων από τα βιβλία παραγγελιών της, αλλά και τις μεταξωτές παντόφλες της. Η πίεση για επίδειξη μεγαλοπρέπειας για τη νεαρή βασίλισσα ήταν μεγάλη, πριν ακόμα φύγει από την πατρίδα της, την Αυστρία, σε ηλικία μόλις 14 ετών, με έναν γάλλο κομμωτή να αποστέλλεται στην αυλή της Βιέννης για να κάνει τα μαλλιά της πιο… γαλλικά. Η άσωτη βασίλισσα λάτρεψε την υπερβολική χλιδή των Βερσαλλιών, αν και αναγκάστηκε να μείνει μόνη της για επτά χρόνια, προτού τελικά παντρευτεί τον Λουδοβίκο 16ο.
Για να καταπολεμήσει τη μοναξιά της στράφηκε στα ρούχα και στην εσωτερική διακόσμηση. Για ένα διάστημα, οτιδήποτε άγγιζε γινόταν η σημερινή εκδοχή του viral για τον 18ο αιώνα. Λάτρευε τα μονογράμματα πάνω στα υφάσματα, σφραγίζοντας τα αρχικά της στα πάντα – μια τάση που ο οίκος Louis Vuitton ακολούθησε μετά την ίδρυση του, το 1854. Αγαπούσε τα μαργαριτάρια και τα διαμάντια, κάτι που αναδεικνύει η έκθεση, στην οποία παρουσιάζεται και ένα λευκό ζαφείρι και μαργαριτάρι, αντίγραφο του διαβόητου κολιέ με διαμάντια δύο τμημάτων που προκάλεσε τεράστια ζημιά στη υστεροφημία της. Αντίθετα με την κοινή πεποίθηση, η Μαρία Αντουανέτα δεν ήθελε να το βλέπει, καθώς το θεωρούσε χυδαίο.
Συνολικά 17 πορτρέτα της άτυχης βασίλισσας εκτίθενται στο μουσείο, δανεισμένα από τα ανάκτορα των Βερσαλιών (V&A)
Οπως και πολλά μεταγενέστερα μέλη της βασιλικής οικογένειας, η Μαρία Αντουανέτα συνεργάστηκε με τον αγαπημένο της κομμωτή, Λεονάρ-Αλέξις Οτιέ, τη σχεδιάστρια ραπτικής Ροζ Μπερτέν και τη ζωγράφο πορτρέτων Βιζί Λε Μπρουν, για να μεταμορφώσει την εικόνα της. Η μετατροπή της σε ηγετικό είδωλο για τους Γάλλους ήταν μια ιδιαίτερα δύσκολη αποστολή. Ανέθεσε στον εαυτό της να τελειοποιήσει το «γλίστρημα των Βερσαλιών» – το γρήγορο σύρσιμο των ποδιών που, κάτω από τις τεράστιες, φουσκωτές φούστες της εποχής, την έκανε να δείχνει σαν να αιωρείται πάνω από τα ατελείωτα παρκέ των ανακτόρων. Οι δυο μικροσκοπικές μεταξωτές παντόφλες που φορούσε κάτω από τα φουστάνια της εκτίθενται στο Μουσείο V&A.
Η λατρεία της για τα φορέματα τελικά εδραίωσε τη φήμη της ως αδιάφορης και ελαφριάς γυναίκας, που κώφευσε στα αιτήματα των Γάλλων. Παράγγελνε περίπου 300 κάθε χρόνο – κάτι που φαντάζει υπερβολικό, αλλά αποτελεί πταίσμα μπροστά στα 900 φορέματα που παράγγελνε η αυτοκράτειρα Ιωσηφίνα, σύζυγος του Ναπολέοντα, η οποία θεωρείται σύμβολο των αξιών της ισότητας, της αδελφοσύνης και της ελευθερίας.
Το γεγονός ότι το ασημένιο νυφικό στην έκθεση (προφανώς φτιαγμένο από αληθινό ασημένιο νήμα), με το πολύ φαρδύ κάτω άνοιγμα και την αλλόκοτα στενή μέση, δεν είναι αυτό που φορούσε στην πραγματικότητα η Μαρία Αντουανέτα, αλλά είναι παρόμοιο και ανήκει σε μια άλλη 14χρονη νύφη βασιλικής οικογένειας, τελικά δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Απλώς τονίζει τον αέρα της βαρβαρότητας που έπνεε κάτω από την επιφάνεια αυτής της φαινομενικά εξαιρετικής κοινωνίας.
Τα μικροσκοπικά παντοφλάκια που φορούσε κάτω από τα πολυτελή φορέματά της η Μαρία Αντουανέτα (V&A)
Η έκθεση περιλαμβάνει και 17 πορτρέτα της βασίλισσας, δανεισμένα από τα ανάκτορα των Βερσαλιών, τα πιο πρώιμα εκ των οποίων τονίζουν την ακραία νεότητά της την εποχή που ανέλαβε τα καθήκοντά της – ενώ τα μεταγενέστερα είναι λιγότερο κολακευτικά. Τα σύγχρονα αυλικά φορέματα του 18ου αιώνα που το μουσείο έχει δανειστεί ή μεταφέρει από τη συλλογή του αναμένεται να ενθουσιάσουν τους λάτρεις των ενδυματολογικών δραμάτων, καθώς είναι πιο εκλεπτυσμένα και όμορφα από όσα έχουν σχεδιάσει μόδιστροι για τις πολλές ταινίες και σειρές που έχουν γυριστεί με θέμα τη ζωή της.
Αυτά εκτίθενται στην τεράστια τελική αίθουσα του μουσείου, που περιλαμβάνει κάποια από τα φορέματα που φόρεσε η ηθοποιός Κίρστεν Ντανστ στη βραβευμένη ταινία της Σοφία Κόπολα από το 2006, μαζί με άλλα, εμπνευσμένα από τη Μαρία Αντουανέτα, οίκων μόδας όπως Valentino, Chanel, Moschino κ.ά. Ειδικά το φόρεμα που σχεδίασε ο Τζον Γκαλιάνο και απεικονίζει το κομμένο κεφάλι της είναι χαρακτηριστικό της φετιχοποίησής της από θαυμαστές και επικριτές της. Αλλά ίσως η εικόνα που θα θυμούνται οι περισσότεροι είναι το βαμβακερό πουκάμισο σε χρώμα σέπια που φορούσε κατά τη διάρκεια της αφόρητα σκληρής φυλάκισής της, στο τέλος της οποίας έγραψε και το τελευταίο της σημείωμα – που εκτίθεται στο μουσείο:
«Δεν μου έχουν απομείνει άλλα δάκρυα για εσάς, καημένα μου παιδιά». Το συγκλονιστικό μήνυμα είναι τοποθετημένο κοντά σε μια γκιλοτίνα. Η έκθεση με τίτλο «Το Στιλ της Μαρίας Αντουανέτας», ανοίγει τις πύλες της στις 20 Σεπτεμβρίου στο Μουσείο Βικτορίας και Αλβέρτου (V&A) του Λονδίνου.