Δεν ακούω, δε βλέπω, δε μιλάω… – Η πολιτική δειλία της ΕΕ «φρενάρει» την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης

Η έλλειψη αποφασιστικών λύσεων από την ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, προκαλεί καθυστερήσεις και εντείνει την ανησυχία για την επιδείνωση των ακραίων φαινομένων

Οι ευρωπαϊκές προσπάθειες αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης βρίσκουν «τοίχο» λόγω της υφιστάμενης «πολιτικής δειλίας», ακόμα κι όταν τα σημάδια του προβλήματος παραμένουν φανερά, με την ήπειρο να πλήττεται από έναν ακόμα καύσωνα, ανέφερε η επικεφαλής της πράσινης μετάβασης της ΕΕ, Τερέζα Ριμπέρα.

Μία τραγική κατάσταση δίχως τέλος

Σε συνέντευξή της στον Guardian, η Ριμπέρα δήλωσε ότι, αν και οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης γίνονται ολοένα και πιο εμφανείς, εξακολουθούν να μην μεταφράζονται σε δράση προς επίλυση.

«Όταν βλέπετε τον χάρτη της Ευρώπης, είναι τραγικό», δήλωσε η Ριμπέρα, μιλώντας εν μέσω καύσωνα, με πρωτοφανείς θερμοκρασίες τον Ιούνιο από την Ισπανία και την Πορτογαλία έως το Ηνωμένο Βασίλειο.

Ορισμένα πολιτικά κόμματα «συνεχίζουν να επιμένουν, αρκετά έντονα, ότι η κλιματική αλλαγή δεν υπάρχει».

Μιλώντας μαζί με την Τζέσικα Ρόσγουελ, την Επίτροπο της ΕΕ για το περιβάλλον, την ανθεκτικότητα των υδάτων και μια ανταγωνιστική κυκλική οικονομία, η Ριμπέρα δήλωσε ότι υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανυθεί όσον αφορά την προετοιμασία των υποδομών και των αστικών περιβαλλόντων για την πραγματικότητα που επικρατεί.

Ένα τεράστιο θερμόμετρο τοποθετημένο σε τοίχο κτιρίου των Ηνωμένων Εθνών δείχνει θερμοκρασία 39 βαθμών Κελσίου, στη Γερμανία. REUTERS/Wolfgang Rattay

«Λυπούμαστε, αλλά θα είναι πολύ πιο ακριβό αν δεν δράσουμε», δήλωσε η Ριμπέρα, εκτελεστική αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καθαρή, δίκαιη και ανταγωνιστική μετάβαση και πρώην υπουργός Περιβάλλοντος της Ισπανίας. «Όλοι το γνωρίζουμε αυτό. Δεν μπορείς να λες στους ανθρώπους ότι η κλιματική αλλαγή είναι το μεγάλο υπαρξιακό πρόβλημα της γενιάς μας και μετά να λες: ‘Λυπάμαι, δεν πρόκειται να κάνουμε τίποτα’. Αυτό ακριβώς κάνουν. Και νομίζω ότι οι άνθρωποι το βλέπουν αυτό, όταν έχει 46 βαθμούς Κελσίου στην Ουέλβα [τον Ιούνιο]. Αυτό δεν είναι φυσιολογικό».

Εξίσου μη φυσιολογικές, πρόσθεσε, ήταν και οι καταρρακτώδεις βροχές του περασμένου Οκτωβρίου που προκάλεσαν τις θανατηφόρες πλημμύρες από τις οποίες σκοτώθηκαν 229 άνθρωποι στην ανατολική ισπανική περιοχή της Βαλένθια.

«Αυτά δεν είναι μεμονωμένα επεισόδια», είπε. «Όμως βρισκόμαστε ακόμη σε μια ‘ατεκμηρίωτη’ φάση – και αυτό είναι πολύ ανησυχητικό. Πιστεύω λοιπόν ότι ναι, χρειάζεται μια συνεκτική αντίδραση».

Γιατί φοβούνται να δράσουν τα κράτη της ΕΕ;

Η Ριμπέρα δήλωσε ότι πολλοί πολιτικοί διστάζουν να δράσουν από φόβο μήπως αποξενώσουν τους ψηφοφόρους – κάτι που δεν αποτελεί υιγή συμπεριφορά και δυνητικά είναι επικίνδυνο για τη δημοκρατία.

Η άρνηση -ή η αποτυχία να αντιμετωπιστούν τα δύσκολα ζητήματα που εμπεριέχει η κλιματική κρίση- θα συμβάλει στην υπάρχουσα έλλειψη εμπιστοσύνης στις πολιτικές τάξεις.

«Νομίζω ότι είναι λάθος να πιστεύουμε ότι πρέπει να κρύψουμε τις δυσκολίες ή ότι τα προβλήματα θα λυθούν από την αγορά», είπε. «Δεν πρέπει να κρύψουμε τις δυσκολίες, πρέπει να τις κατανοήσουμε και να τις διαχειριστούμε ώστε να μην είναι τόσο περίπλοκες. Συχνά, χρειάζεται πολιτικό θάρρος για να καταλάβουμε ότι υπάρχει δυσκολία και ότι αντί να είμαστε ‘μικροί’, πρέπει να είμαστε ώριμοι και να βρούμε τη λύση που θα αξιοποιηθεί από όλους. Πρέπει να το αντιμετωπίσουμε με ειλικρίνεια».

Πρόσθεσε ότι η άρνηση -ή η αποτυχία να αντιμετωπιστούν τα δύσκολα ζητήματα που εμπεριέχει η κλιματική κρίση- θα συμβάλει στην υπάρχουσα έλλειψη εμπιστοσύνης στις πολιτικές τάξεις.

Καύσωνας στη Ρώμη. REUTERS/Remo Casilli

Πολλά ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη και πέραν αυτής αντιμετωπίζουν την κλιματική κρίση ως μέρος των πολιτισμικών πολέμων. Το κόμμα Vox της Ισπανίας επιδιώκει να καταργήσει τον νόμο για την κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή μετάβαση της κυβέρνησης υπό σοσιαλιστική ηγεσία και πιέζει για μεγαλύτερη εξάρτηση από την πυρηνική ενέργεια, ενώ ο Ούγγρος πρωθυπουργός, Βίκτορ Όρμπαν, έχει χαρακτηρίσει τα σχέδια της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής κατάρρευσης ως «ουτοπική φαντασίωση» που θα ανεβάσει μόνο τις τιμές της ενέργειας.

Ωστόσο, η Ριμπέρα δήλωσε ότι μπορεί να επιτευχθεί πολιτική συναίνεση, επισημαίνοντας τη συμφωνία-ορόσημο ύψους 1,4 δισ. ευρώ που συνήφθη πέρυσι μεταξύ της ισπανικής κυβέρνησης και των περιφερειακών αρχών της Ανδαλουσίας για την προστασία των υγροτόπων Doñana, οι οποίοι αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους και πιο απειλούμενους δεξαμενές άνθρακα στην Ευρώπη.

Το νερό στο επίκεντρο

Η Ρόσγουελ, η οποία βρέθηκε στην Ισπανία για να επισκεφθεί τα Doñana μαζί με την Ριμπέρα, δήλωσε ότι μία από τις βασικές προκλήσεις για την προετοιμασία της νέας κλιματικής πραγματικότητας είναι η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και χρησιμοποιούν το νερό. Δεδομένης της αύξησης των θερμοκρασιών και της ξηρασίας, πρόσθεσε, το νερό πρέπει να θεωρηθεί, περισσότερο από ποτέ, ζωτικός πόρος. Η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσφατα μια στρατηγική που αποσκοπεί στην αποκατάσταση και προστασία του κύκλου του νερού και στη δημιουργία «μιας βιώσιμης, ανθεκτικής, έξυπνης και ανταγωνιστικής οικονομίας του νερού» σε ολόκληρη την Ευρώπη.

«Όταν μιλάμε για ασφάλεια – εγώ και όλοι μας – φυσικά δεν είναι μόνο τα όπλα και τα τανκς και οτιδήποτε άλλο, είναι και η φύση που μας προστατεύει», είπε. «Μπορεί να είναι το νερό, μπορεί να είναι τα σύνορα … Η επένδυση στη φύση είναι επίσης ζήτημα ασφάλειας».

«Έχουμε θεωρήσει το νερό δεδομένο για πάρα πολύ καιρό. Απλά νομίζουμε ότι θα είναι εδώ. Δεν το έχουμε σκεφτεί ως έναν πόρο που έχει ‘ημερομηνία λήξης’».

Σύμφωνα με τον Guardian, η Επίτροπος τόνισε τη σημασία του νερού όταν πρόκειται για την παραγωγή τροφίμων, την παραγωγή ενέργειας, ακόμη και για τις ψηφιακές βιομηχανίες, οι οποίες βασίζονται σε μεγάλα κέντρα δεδομένων που χρησιμοποιούν σημαντικές ποσότητες νερού. Είπε επίσης ότι περιοχές όπως η Doñana διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην πρόληψη των πυρκαγιών και στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης.

Υψηλές θερμοκρασίες και στο Λονδίνο. REUTERS/Kevin Coombs

«[Το νερό] είναι σημαντικό για όλους μας», είπε. «Δεν είναι μόνο η ασφάλεια, αλλά και η οικονομία μας, η οποία είναι επίσης σημαντική, οπότε όλα συνδέονται. Αλλά … θα πω ότι έχουμε θεωρήσει το νερό δεδομένο για πάρα πολύ καιρό. Απλά νομίζουμε ότι θα είναι εδώ. Δεν το έχουμε σκεφτεί ως έναν πόρο που έχει ‘ημερομηνία λήξης’».

Ως μία από τις νοτιότερες χώρες της ηπείρου που θερμαίνεται ταχύτερα, η Ισπανία αισθάνεται ήδη τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης εν μέσω της υφέρπουσας ερημοποίησης και των θερμοκρασιών ρεκόρ. Οι 46 C που καταγράφηκαν στην Ουέλβα το περασμένο Σαββατοκύριακο δεν απείχαν πολύ από το ιστορικό ρεκόρ της Ισπανίας των 47,4 C, που καταγράφηκε σε μια άλλη πόλη της Ανδαλουσίας, το Μοντόρο, τον Αύγουστο του 2021.

Η κρατική μετεωρολογική υπηρεσία της Ισπανίας, Aemet, δήλωσε την Τρίτη ότι ο Ιούνιος του 2025 «έσπασε τα ρεκόρ», με μέση θερμοκρασία 23,6C, 0,8C πάνω από τον προηγούμενο θερμότερο Ιούνιο του 2017.

Ο μηνιαίος μέσος όρος ήταν επίσης 3,5C υψηλότερος από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020, ανέφερε.