Ο Σεργκέι Γκενάντιεβιτς Νετσάγιεφ (Sergey Gennadiyevich Nyechayev) γεννήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 1847 στο Ιβάνοβο της Ρωσίας από ταπεινή και φτωχή οικογένεια, σε αντίθεση με τους αριστοκρατικής καταγωγής ρώσους επαναστάτες Χέρτσεν, Μπακούνιν και Κροπότκιν. Από μικρός βίωσε την καταπίεση και διαμόρφωσε ένα άσβεστο μίσος για την τσαρική καθεστηκυία τάξη. Καίτοι αυτοδίδακτος, το 1866 πέρασε τις εξετάσεις και διορίστηκε δάσκαλος σε σχολείο της Αγίας Πετρούπολης. Παράλληλα, παρακολούθησε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της πόλης, χωρίς να έχει την ιδιότητα του φοιτητή. Εκεί γνώρισε τα ανατρεπτικά γραπτά των «Δεκεμβριστών», του «Κύκλου Πετρασέφσκι» (μέλος του υπήρξε ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι) και του αναρχικού Μιχαήλ Μπακούνιν. Συνδέθηκε με τα πιο ριζοσπαστικά στοιχεία του φοιτητικού κινήματος κι έλαβε μέρος στην εξέγερση του 1868.
Την άνοιξη του 1869 γράφουν μαζί την «Κατήχηση ενός επαναστάτη», μια προγραμματική διακήρυξη για την καταστροφή της κοινωνίας και του κράτους. Σε μία παράγραφο αναφέρεται: «Ο επαναστάτης είναι ένας αφοσιωμένος άνθρωπος. Δεν έχει δικά του ενδιαφέροντα, δουλειές, αισθήματα, δεσμούς, περιουσία, ούτε καν όνομα. Κάθε τι μέσα του έχει απορροφηθεί από ένα αποκλειστικό ενδιαφέρον, μια σκέψη, ένα πάθος, την επανάσταση. Στα έσχατα βάθη της ύπαρξής του, όχι μόνο στα λόγια αλλά και στην πράξη, έχει διαρρήξει κάθε δεσμό με την κυρίαρχη τάξη και ολόκληρο τον καλλιεργημένο κόσμο, με τους νόμους τους, τις κοινωνικές συμβάσεις και την ηθική τάξη. Είναι αμείλικτος εχθρός αυτού του κόσμου, κι αν συνεχίζει να ζει μέσα του, το κάνει με σκοπό να τον καταστρέψει πιο αποτελεσματικά».
Εφοδιασμένος με χρήματα για τον επαναστατικό σκοπό, ο Νετσάγιεφ επιστρέφει μυστικά στη Ρωσία το 1869 και εγκαθίσταται στη Μόσχα. Ιδρύει την οργάνωση «Λαϊκή Εκδίκηση» και αρχίζει να στρατολογεί μέλη για μια εξέγερση τον επόμενο χρόνο. Η οργάνωση βασίζεται στις αρχές της «Κατήχησης» και απαιτεί από τα μέλη της απόλυτη υποταγή στον αρχηγό. Όταν ένα μέλος της, ο φοιτητής Ιβάν Ιβάνοφ, διαμαρτυρήθηκε για τις αυταρχικές μεθόδους του Νετσάγιεφ, αυτός οργάνωσε την εκτέλεσή του και μάλιστα του έδωσε τη χαριστική βολή, αφού προηγουμένως κτυπήθηκε ανηλεώς από πιστά μέλη της οργάνωσης. Το πτώμα του Ιβάνωφ πετάχτηκε στα παγωμένα νερά μιας λίμνης έξω από τη Μόσχα. Το επεισόδιο αυτό δραματοποιήθηκε από τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι και αποτέλεσε τη μαγιά του έξοχου πολιτικού του μυθιστορήματος «Οι Δαιμονισμένοι» (εκδ. Γκοβόστη), που εκδόθηκε το 1872. Ο Νετσάγιεφ αναγνωρίζεται μέσα από τον ήρωα του βιβλίου Πιότρ Βερχοβένσκι.
Όταν αποκαλύφτηκε το έγκλημα, ο Νετσάγιεφ διέφυγε στην Ελβετία (15 Δεκεμβρίου 1869), όμως 67 μέλη της ομάδας οδηγήθηκαν στο δικαστήριο. Ο Μπακούνιν τον υποδέχθηκε με ανοιχτές αγκάλες («Τόσο πολύ πήδηξα από τη χαρά μου, που παρ' ολίγο να σπάσω το ταβάνι με το γέρικο κεφάλι μου», έγραψε). Γρήγορα, όμως, ο νεαρός επαναστάτης θα έλθει σε ρήξη με τους συντρόφους του, με αποτέλεσμα η Α' Διεθνής να τον αποκηρύξει το 1871. Η συμπεριφορά του είχε αλλάξει απότομα και υποπτευόταν τους πάντες. Ίσως αυτό να εξηγείται από το ότι ήταν καταζητούμενος σε όλη την Ευρώπη για τον φόνο του Ιβάνωφ.
Στις 14 Αυγούστου 1872 ο Νετσάγιεφ συνελήφθη στη Ζυρίχη και εκδόθηκε στη Ρωσία από τις ελβετικές αρχές. Δικάσθηκε για τον φόνο του Ιβάνωφ και καταδικάσθηκε σε 20 χρόνια καταναγκαστικών έργων. Οι τσαρικές αρχές του πρόσφεραν τη δυνατότητα να γίνει καταδότης και να κερδίσει την εύνοιά τους, αλλά αυτός αρνήθηκε και παρέμεινε πιστός στις αρχές του. Η φυματίωση, από την οποία έπασχε, τελικά τον κατέβαλε και άφησε την τελευταία του πνοή στη φυλακή στις 21 Νοεμβρίου 1882.
Πηγή: Σαν σήμερα
