1956 - η σοβιετική εισβολή στη Βουδαπέστη

Η σοβιετική εισβολή στην Βουδαπέστη, στις 4 Νοεμβρίου του 1956, αποτελεί ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα γεγονότα στην ιστορία των σοσιαλιστικών κινημάτων και κρίσιμη καμπή σε ιδεολογικό επίπεδο για τους σοσιαλιστές του 20ου αι.

Προκάλεσε ισχυρές αναταράξεις στα κομμουνιστικά κόμματα της Δύσης, στους κόλπους των οποίων εντάθηκε η κριτική κατά του σοβιετικού καθεστώτος. Η ουγγρική επανάσταση του 1956, που εκτυλίχθηκε το διάστημα μεταξύ 23 Οκτωβρίου με 10 Νοεμβρίου 1956, στράφηκε ενάντια στη σταλινική κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Ουγγαρίας. Η εξέγερση εκδηλώθηκε με αφορμή φοιτητική διαδήλωση αλλά μαζικοποιήθηκε από την παρουσία χιλιάδων που ενώθηκαν μαζί τους και κατευθύνθηκαν προς το Κοινοβούλιο. Αντιπροσωπία φοιτητών που επιχείρησε να μπει στο κτίριο που στεγαζόταν το κρατικό ραδιόφωνο – γνωστό διεθνώς ως «Radio Budapest» – για να προβάλλει τα αιτήματα των φοιτητών, προφυλακίστηκε. Απέναντι στο αίτημα των διαδηλωτών που βρίσκονταν έξω από το κτίριο για απελευθέρωση της αντιπροσωπείας, η αστυνομία (ÁVH) απάντησε με καταστολή.

Η αντίσταση των εξεγερμένων απέναντι στη σοβιετική εισβολή συνεχίστηκε μέχρι τις 10 Νοέμβρη και μέχρι τον Ιανουάριο του 1957 κάθε αντίσταση είχε καμφθεί. Ο απολογισμός των συγκρούσεων εκτιμάται σε 2.500 περίπου νεκρούς από την πλευρά των Ούγγρων εξεγερμένων που σκοτώθηκαν στις οδομαχίες της Βουδαπέστης, εκ των οποίων οι 450 εκτελέστηκαν στις δίκες που ακολούθησαν. Από την πλευρά των Σοβιετικών, 700 περίπου στρατιώτες σκοτώθηκαν στις συγκρούσεις.

Η σοβιετική εκδοχή

Η κυβέρνηση Nagy, ωστόσο, υπήρξε αναποτελεσματική και ευάλωτη απέναντι σε αντεπαναστατικές επιρροές. Ούγγροι πατριώτες, υπό την ηγεσία του János Kádár, έφυγαν από την κυβέρνηση Nagy και σχημάτισαν κυβέρνηση αποτελούμενη από Ούγγρους επαναστάτες εργάτες και αγρότες που απηύθυνε έκκληση στους σοβιετικούς να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της αντεπανάστασης. Η κυβέρνηση Kádár με τη βοήθεια των σοβιετικών συνέθλιψαν την αντεπανάσταση.