Πώς η Δύση βοήθησε τη Μοσάντ να εκδικηθεί τη Σφαγή του Μονάχου
Κατά την εκστρατεία του Ισραήλ, που διήρκεσε περίπου μια δεκαετία, τουλάχιστον τέσσερις Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν στο Παρίσι, τη Ρώμη, την Αθήνα και τη Λευκωσία. Τώρα, απόρρητα έγγραφα που ήρθαν στη δημοσιότητα αποκαλύπτουν ότι η Μοσάντ είχε λάβει μια αμφιλεγόμενη βοήθεια από έναν «μυστικό συνασπισμό δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών» για τον εντοπισμό των θεωρούμενων υπόπτων
Τον Σεπτέμβριο του 1972 γράφτηκε μια πολύ σκοτεινή σελίδα στη διένεξη Ισραήλ και Παλαιστίνης, όταν ένοπλοι παλαιστίνιοι τρομοκράτες εισέβαλαν στο Oλυμπιακό Xωριό του Μονάχου, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Το επεισόδιο είχε ως συνέπεια τον θάνατο 11 μελών της ισραηλινής αποστολής, αλλά άλλαξε και τον τρόπο με τον οποίο η Δύση αντιμετώπιζε έως τότε την τρομοκρατία· οι Γερμανοί είχαν προειδοποιηθεί, αλλά αγνόησαν τις προειδοποιήσεις. Οσα έγιναν μετά την επίθεση περιγράφονται εξαιρετικά στην ταινία «Μόναχο» του Στίβεν Σπίλμπεργκ: το Ισραήλ καταδίωξε τους υπόπτους για συμμετοχή στην επίθεση και τους εξόντωσε σε όλα τα σημεία του πλανήτη.
Τώρα, απόρρητα έγγραφα που ήρθαν στη δημοσιότητα αποκαλύπτουν ότι η ισραηλινή μυστική υπηρεσία Εξωτερικού, η περιβόητη Μοσάντ, είχε λάβει βοήθεια από έναν «μυστικό συνασπισμό δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών», ο οποίος παρείχε στο Ισραήλ κρίσιμες πληροφορίες για τον εντοπισμό των υπόπτων. Η υποστήριξη προσφέρθηκε χωρίς καμία εποπτεία ή έγκριση από κοινοβούλια ή εκλεγμένους πολιτικούς και, όπως σημείωσε χαρακτηριστικά ο Guardian, «η πιθανή αποκάλυψή της όχι απλώς θα είχε προκαλέσει δημόσιο σκάνδαλο, αλλά ήταν, στην πραγματικότητα εντελώς παράνομη». Κατά την εκστρατεία δολοφονιών του Ισραήλ, που διήρκεσε περίπου μια δεκαετία, τουλάχιστον τέσσερις Παλαιστίνιοι που οι Ισραηλινοί είχαν συνδέσει με την τρομοκρατία σκοτώθηκαν στο Παρίσι, τη Ρώμη, την Αθήνα και τη Λευκωσία, και άλλοι έξι σε άλλες χώρες.
Κάποιοι ονόμασαν την επιχείρηση «Οργή του Θεού». Οι αποδείξεις για την υποστήριξη δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών προς την ισραηλινή επιχείρηση ανακαλύφθηκαν σε κρυπτογραφημένα τηλεγραφήματα τα οποία βρέθηκαν σε ελβετικά αρχεία από τη δρα Αβίβα Γκούτμαν, ιστορικό στρατηγικής και πληροφοριών στο Πανεπιστήμιο Αμπερίστγουιθ. Χιλιάδες τέτοια τηλεγραφήματα διακινήθηκαν μέσω ενός μυστικού συστήματος, με την κωδική ονομασία Κιλοβάτ, το οποίο δημιουργήθηκε το 1971 για να επιτρέψει σε 18 δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Ισραήλ, του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Ελβετίας, της Ιταλίας και της Δυτικής Γερμανίας, να ανταλλάσσουν μεταξύ τους πληροφορίες.
Τα τηλεγραφήματα μετέδιδαν λεπτομέρειες για ασφαλή σπίτια και οχήματα, για τις κινήσεις υπόπτων, ειδήσεις για τακτικές που χρησιμοποιούν οι παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες και αναλύσεις. «Πολλά ήταν αρκετά λεπτομερή, συνδέοντας άτομα με συγκεκριμένες επιθέσεις και δίνοντας εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες. Ισως στην αρχή οι δυτικοί αξιωματούχοι να μη γνώριζαν για τις δολοφονίες της Μοσάντ, αλλά στη συνέχεια υπήρξαν πολλά δημοσιεύματα στον Τύπο και άλλα στοιχεία που δήλωναν εμφατικά τι έκαναν οι Ισραηλινοί», είπε στον Guardian η Γκούτμαν, η πρώτη ερευνήτρια που είδε υλικό από το Κιλοβάτ. «Μοιράζονταν ακόμη και τα αποτελέσματα των δικών τους ερευνών για τις δολοφονίες με τη Μοσάντ, η οποία τις είχε διαπράξει».
Η Γκόλντα Μέιρ, τότε πρωθυπουργός του Ισραήλ, απαίτησε από τη Μοσάντ να της επιδείξει αξιόπιστα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τυχόν στόχοι συνδέονταν με το Μόναχο ή είχαν παίξει ρόλο στο ευρύτερο κύμα επιθέσεων από παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες σε ισραηλινά αεροπλάνα, πρεσβείες και γραφεία αεροπορικών εταιρειών σε όλη τη Δυτική Ευρώπη και τη Μεσόγειο εκείνη την εποχή. Πολλά από αυτά τα στοιχεία προέρχονταν από δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών και έφτασαν στο Ισραήλ μέσω του δικτύου Κιλοβάτ. Η πρώτη δολοφονία που διέπραξε η Μοσάντ ήταν εκείνη ενός παλαιστίνιου διανοούμενου που εργαζόταν στην πρεσβεία της Λιβύης, στη Ρώμη.
Ο Βαέλ Ζβάιτερ, γράφει ο Guardian, πυροβολήθηκε θανάσιμα στην είσοδο της πολυκατοικίας του, στην ιταλική πρωτεύουσα, λίγες εβδομάδες μετά την επίθεση στο Μόναχο. Αρκετοί ισχυρίστηκαν –και συνεχίζουν να ισχυρίζονται– ότι ο Ζβάιτερ δεν είχε δεσμούς με την τρομοκρατία. Τα τηλεγραφήματα του Κιλοβάτ δείχνουν ότι το Ισραήλ είχε ενημερωθεί αρκετές φορές από τις δυτικές υπηρεσίες ασφαλείας ότι ο 38χρονος μεταφραστής παρείχε όπλα και υλικοτεχνική υποστήριξη στην Οργάνωση Μαύρος Σεπτέμβρης (BSO), η οποία βρισκόταν πίσω από την επίθεση στο Μόναχο. Το δεύτερο θύμα, ο Μαχμούντ αλ Χαμσάρι, ο επίσημος εκπρόσωπος της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης στη Γαλλία, δολοφονήθηκε στο Παρίσι, τον Δεκέμβριο του 1972.
Ο Χαμσάρι εμφανίζεται επίσης στα τηλεγραφήματα του Κιλοβάτ, τα οποία περιέγραφαν τις διπλωματικές του δραστηριότητες, αλλά ισχυρίζονταν επίσης ότι είχε στρατολογήσει μέλη για τρομοκρατικούς πυρήνες. Η δολοφονία στο Παρίσι, τον Ιούνιο του 1973, ενός βασικού υπεύθυνου υλικοτεχνικής υποστήριξης για τρομοκρατικές ενέργειες από την BSO και το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP), μια ένοπλη φατρία που τότε είχε έδρα στον Λίβανο, βοηθήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις ελβετικές αρχές, αποκάλυψαν τα τηλεγραφήματα. Ο Μοχάμεντ Μπουντία, βετεράνος του πολέμου της ανεξαρτησίας της Αλγερίας εναντίον της Γαλλίας, ο οποίος είχε θέσει την πείρα του στη διάθεση της PFLP και της BSO, ήταν ψηλά στη λίστα στόχων της Μοσάντ.
Ο Μπουντία είχε οργανώσει μια σειρά επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένης μιας αποτυχημένης βομβιστικής επιχείρησης εναντίον ξενοδοχείου στο Ισραήλ και της καταστροφής μέρους ενός ιταλικού τερματικού σταθμού πετρελαίου. Αλλες επιχειρήσεις στόχευαν τους Εβραίους πρόσφυγες που έφευγαν από τη Σοβιετική Ενωση και τον πρέσβη της Ιορδανίας στο Λονδίνο. Ο Μπουντία, θεατρικός συγγραφέας και θεατρικός σκηνοθέτης στο επάγγελμα, εντοπίστηκε από τη Μοσάντ αφότου οι ελβετικοί αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών της διαβίβασαν τα στοιχεία του αυτοκινήτου του. Μια ισραηλινή ομάδα εντόπισε το όχημα και σκότωσε τον Μπουντία με μια νάρκη σε έναν δρόμο του Παρισιού.
«Δεν είμαι σίγουρη ότι η ισραηλινή δολοφονική εκστρατεία θα ήταν δυνατή χωρίς τις τακτικές πληροφορίες από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών. Σίγουρα, ήταν τεράστιο όφελος. Αλλά ήταν επίσης πολύ σημαντικό για τη Μοσάντ να γνωρίζει ότι είχαν αυτή τη σιωπηρή υποστήριξη», είπε στον Guardian η Γκούτμαν, η οποία δημοσιεύει την έρευνά της σε ένα βιβλίο που θα εκδοθεί τους επόμενους μήνες. Σε ένα άλλο παράδειγμα που αποκαλύφθηκε από τα τηλεγραφήματα, η βρετανική υπηρεσία πληροφοριών MI5 παρείχε στη Μοσάντ τη μοναδική φωτογραφία του Αλί Χασάν Σαλαμέχ, ενός βασικού ηγέτη της BSO. Τον Ιούλιο του 1973, η Μοσάντ πίστευε ότι είχε εντοπίσει τον Σαλαμέχ στο Λιλεχάμερ, ένα μικρό νορβηγικό χιονοδρομικό κέντρο, και χρησιμοποίησε τη φωτογραφία που της παρείχε η MI5 για να εντοπίσει τον στόχο της.
Ο άνδρας που πυροβόλησε θανάσιμα αποδείχθηκε ότι δεν ήταν ο ηγέτης της BSO, αλλά ένας μαροκινός σερβιτόρος. Αρκετοί από τους πράκτορες της Μοσάντ συνελήφθησαν από τις νορβηγικές αρχές και η επακόλουθη κατακραυγή οδήγησε τη Μέιρ να τερματίσει την εκστρατεία «Οργή του Θεού». Ακόμα και μετά το τραγικό επεισόδιο, όμως, οι δυτικοευρωπαϊκές υπηρεσίες συνέχισαν να παρέχουν στο Ισραήλ λεπτομερείς πληροφορίες για πιθανούς στόχους, εξηγεί η Γκούτμαν. Ενα πρώην μέλος των ισραηλινών ομάδων εκτελεστών δήλωσε στον Guardian τον περασμένο μήνα ότι εκείνη την εποχή αυτός και άλλα μέλη δεν γνώριζαν την πηγή των πληροφοριών που προσδιόριζαν τους στόχους τους, αλλά είχαν απόλυτη εμπιστοσύνη ότι ήταν αξιόπιστες.
Παλαιστίνιοι πρώην μαχητές δήλωσαν στον Guardian πέρυσι ότι «έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν» σε αυτό που ονομάστηκε «πόλεμος των φαντασμάτων» μεταξύ της Μοσάντ και των παράνομων δικτύων του PFLP και του BSO που διεξήχθη σε όλη τη Μεσόγειο και τη Δυτική Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ενας ισραηλινός πράκτορας σκοτώθηκε στη Μαδρίτη και ένας άλλος τραυματίστηκε σοβαρά στις Βρυξέλλες από παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες. Η Γκούτμαν είπε ότι οι αποκαλύψεις των τηλεγραφημάτων του Κιλοβάτ θέτουν σημαντικά ερωτήματα για τον σημερινό πόλεμο στη Γάζα, ο οποίος ξεκίνησε μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Περισσότεροι από 50.000 Παλαιστίνιοι, κυρίως άμαχοι, έχουν σκοτωθεί στην επακόλουθη ισραηλινή επίθεση. «Οσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ υπηρεσιών διαφορετικών κρατών, η εποπτεία είναι πολύ δύσκολη. Οι διεθνείς σχέσεις των μυστικών υπηρεσιών είναι εντελώς εκτός των ραντάρ των πολιτικών, των κοινοβουλίων ή του κοινού. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν σίγουρα πολλές πληροφορίες που διακινούνται, για τις οποίες δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα», είπε στον Guardian. Η Μοσάντ πιστεύεται ότι ήταν υπεύθυνη για τη δολοφονία του πολιτικού επικεφαλής της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, στην Τεχεράνη πέρυσι, ενώ άλλες ισραηλινές υπηρεσίες ασφαλείας έχουν εμπλακεί στη δολοφονία μιας σειράς ηγετών της Χαμάς, στη Γάζα και τη Βηρυτό. Τον τελευταίο χρόνο, το Ισραήλ σκότωσε επίσης τον επικεφαλής και δεκάδες κορυφαία στελέχη της Χεζμπολάχ, της ισλαμιστικής μαχητικής οργάνωσης με έδρα στον Λίβανο.