Ο Κηφισιώτης της Εβδομάδας

Γράφει ο Γιάννης Κατσίμπας

Μεγάλωσα στους κόλπους μιας μεγάλης οικογένειας: παππούδες, γιαγιάδες, θείοι, θείες, οι περισσότεροι κορακοζώητοι, με πολύ έντονο και περιπετειώδες παρελθόν, το οποίο χαίρονταν να μου διηγούνται. Δεν υπήρχε κανείς τους που να μην είχε πάρει θέση, που να είχε πει «άντε, να κάνω το κορόιδο, να σφίξω το ζωνάρι, ώσπου να περάσει η μπόρα»... Όλοι τους είχαν εκτεθεί ποικιλοτρόπως, περισσότερο λόγω ταπεραμέντου πιστεύω, παρά γιατί τους είχε καλέσει η πατρίδα ή το κόμμα. Και όλοι τους είχαν ζήσει θυελλώδεις ερωτικές ιστορίες.  

Ο πατέρας μου ήταν πρατηριούχος καυσίμων. Συνάντησε όλες τις θρυλικές μορφές της ηρωικής εποχής του μεταπολεμικού κράτους. Έζησε ζόρικα, τα λιγοστά χρόνια του, δεν είχα έτσι την τύχη να τον συναναστραφώ για ικανό χρονικό διάστημα. Με την απώλειά του το βάρος της ανατροφής, διαπαιδαγώγησης έπεσε στα χέρια της μητέρας μας. Άγουρη, φρόντισε όμως η ζωή να την σκληρύνει, να την κάνει άκαμπτη, αδάμαστη, γενναία γυναίκα, σε καιρούς δύσκολους. Γνώριζα, παράλληλα, την πλευρά της γιαγιάς Μαριάνθης (χρησιμοποιώ τα ονόματα που τους είχε δώσει η συγχωρεμένη η μάνα μου. Όλοι εκείνοι ανήκαν στην ίδια μεγάλη οικογένεια και οι δεσμοί αίματος ή αγχιστείας, η αγάπη με μια λέξη, υπερέβαινε τις ιδεολογικές και πολιτικές αντιθέσεις.  

Έτσι διαμορφώθηκα.

Γι' αυτό κι ενώ πάρα πολλοί σημερινοί Κηφισιώτες βλέπουν –φοβάμαι– την Ιστορία μονοσήμαντα και αφοριστικά, εγώ προσπαθώ να κατανοήσω τα κίνητρα, τις δικαιολογίες, ακόμα και τα άλλοθι του καθενός. Δεν λέω ότι οι αγαθές προθέσεις δίνουν συγχωροχάρτι. Το λάθος συχνά είναι χειρότερο και από το έγκλημα. Οφείλουμε, ωστόσο, εμείς, οι μεταγενέστεροι, να αντιμετωπίζουμε το παρελθόν με σεβασμό αλλά και με τρυφερότητα. Εάν αναζητούμε εμμονικά τους «καλούς» και τους «κακούς», βαπτιζόμαστε απλώς στη μισαλλοδοξία και αναπαράγουμε ένα εμφύλιο πνεύμα, το οποίο πάντα βγαίνει σε κακό.    

Η πρώτη μου προσωπική ανάμνηση τοποθετείται –επιμένω– στις 13 Δεκεμβρίου του 1963 κι ας ήμουν τότε μικρός.  Όταν ο Κωνσταντίνος αποπειράθηκε να ανατρέψει τη χούντα. Η μητέρα μου μας άφηνε από τα χαράματα για να πάει στη δουλειά της. Το πρωί εκείνο έμεινε σπίτι. «Ο βασιλιάς έκανε κίνημα!» μου εξήγησε. Η λέξη «βασιλιάς» μού ήταν γνωστή μόνο από τα παραμύθια. Θεώρησα, λοιπόν, ότι ο βασιλιάς, με την κορόνα και το στέμμα του, έκανε ένα δώρο προσωπικά σε εμένα: τη μαμά μου, για μιαν ολόκληρη μέρα!  

Κατά τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας, ζούσαμε μαζί την μητέρα μας τον αδελφό μου. Ο πατέρας μου είχε αποδημήσει. Η μητέρα μου τα έφερνε δύσκολα βόλτα. Πιεζόμασταν και φτωχαίναμε ολοένα και περισσότερο. Το 1971 έλαβα ως πρωτοχρονιάτικο δώρο έναν φουσκωτό Άι-Βασίλη, αγορασμένο από περίπτερο, μια σοκολάτα και ένα Μίκυ Μάους. Τα χάρηκα και τα τρία πάρα πολύ.  

Περνάγαμε, παρά τα ζόρια, πολύ ωραία. Ακούγαμε κλασική μουσική –θυμάμαι το μπομπινόφωνο να παίζει Μπαχ και Αλμπινόνι– και τους πρώτους Πινκ Φλόιντ και Σαββόπουλο. Πριν πάρουμε τηλεόραση, αγοράσαμε «στερεοφωνικό συγκρότημα», όπως τα έλεγαν τότε. Αντί να τρέχουμε τις Κυριακές στις ταβέρνες, ψωνίζαμε δίσκους και πηγαίναμε σινεμά.

Στη Δ' Δημοτικού με έστειλαν στου Ζηρίδη. Πίστευε ότι εκεί θα αποκτούσαμε την καλύτερη μόρφωση. Έτσι, γνώρισα και την άλλη πλευρά, τα παιδιά των νικητών. Βεβαίως, του Ζηρίδη ήταν ένα πάρα πολύ δημοκρατικό σχολείο που επί χούντας υπέθαλψε την αντίσταση. Είχα σπουδαίους δασκάλους στου Ζηρίδη και εξίσου σπουδαίους συμμαθητές. Οι στενές, αδελφικές φιλίες μου κρατούν από τότε. Η μόνη ενοχλητική αίσθηση διαφορετικότητας που ένιωσα στου Ζηρίδη ήταν εξαιτίας του ύψους μου. Τα παιδιά δύσκολα ανέχονται τις παραφωνίες.

Έγινα αναγνώστης από την πρώτη μέρα που έμαθα να διαβάζω. Ξεσκόλισα από πολύ νωρίς όλο τον Ιούλιο Βερν. Στα δέκα μου διάβασα τον Γιούγκερμαν του Καραγάτση, σπουδαίο μυθιστόρημα μύησης στους μηχανισμούς κοινωνικο-οικονομικής ανέλιξης. Στα δώδεκά μου διάβασα τον Φύλακα στη Σίκαλη, στα δεκατρία το Κιβώτιο του  Άρη Αλεξάνδρου και το Τρίτο Στεφάνι. Ανατρέχω σε αυτά τα εμβληματικά έργα ξανά και ξανά. Όπως και στους κλασικούς: τον Ντοστογιέφσκι, τον Μπαλζάκ, τον Τόμας Μαν... Το τελευταίο μυθιστόρημα που με συνεπήρε είναι οι χιλίων σελίδων Ευμενίδες του Τζόναθαν Λίτελ.    

Έχασα τον πατέρα μου πριν συμπληρώσω τα τρία. Ένιωσα σαν τα Τρία Γουρουνάκια όταν ο Κακός Λύκος (η καρδιά στην προκειμένη) με ένα «φου» διέλυσε το αχυρένιο σπίτι τους. Κατάλαβα ότι τα πάντα μπορούν να αλλάξουν δραματικά από τη μία στιγμή στην άλλη. Αποφάσισα τότε πως θα ζούσα όπως ακριβώς ήθελα, θα ταξίδευα, θα γλένταγα, θα προσπαθούσα να εμπλακώ σε όσο γινόταν περισσότερες περιπέτειες. Τη νύχτα που έκλεινα τα δεκάξι μου, αγναντεύοντας από ένα παγκάκι στο πάρκο της πλατείας Κεφαλαρίου, σκεφτόμουν πως ο κόσμος είναι ένας ευλογημένος κήπος που με περιμένει για να δρέψω κάθε του καρπό.  

Έφηβος πίστευα πως θα γινόμουν ποιητής – έγραφα ποιήματα και τα διάβαζα από το τηλέφωνο στον κολλητό μου, τον Νικόλα. Κάποια στιγμή ξεκίνησα, τυχαία σχεδόν, το πρώτο μου πεζό. Δεκαπέντε σελίδες γέμισα μέσα σε μια μόλις μέρα – μου φάνηκε τόσο απολαυστικό και τόσο εύκολο, σαν να κυλούσα με τα πέδιλα σε ένα παγοδρόμιο. Βρισκόμουν, επιτέλους, στο στοιχείο μου. Όσο περνάει ο καιρός, τόσο πιο πολύ κοπιάζω πάνω από τη λευκή σελίδα ή, για να ακριβολογούμε, τη λευκή οθόνη. Ο αρχικός ενθουσιασμός μου δεν έχει, ωστόσο, διόλου μειωθεί. Το γράψιμο για μένα αποτελεί το μέγιστο υπαρξιακό στοίχημα.

Είμαι ευτυχής όταν γράφω και διατηρώ την πειθαρχία να σβήνω, να σβήνω πολύ.  

Υπήρξα συμπαθητικός φοιτητής και τέλειωσα με καλό βαθμό. Το κυριότερο, όμως, ήταν ότι με το άλλοθι των σπουδών αλώνισα πάρα πολύ: είδα εκατοντάδες ταινίες, θεατρικές παραστάσεις, πήγα σε κάθε είδους μπαρ και μπουζούκια, ταξίδεψα, γνώρισα και ερωτεύτηκα πολλά κορίτσια. Μετά το γράψιμο, τα κορίτσια ήταν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον μου. Στην Κηφισιά, στο μεταίχμιο των '80s και των '90s, έζησα μια παρατεταμένη, αλησμόνητη εφηβεία, η οποία συνεχίστηκε και τις επόμενες δεκαετίες και διαρκεί, κατά κάποιον τρόπο, ακόμα.    

Έχοντας, εξάλλου, και πολλούς φίλους γκέι, περπάτησα ως επισκέπτης και στην αντίπερα όχθη. Εκπλήσσομαι με τον συντηρητισμό της Κηφισιώτικης κοινωνίας, με τα στερεότυπα που ακόμα και σήμερα –που εγώ έχω ξεπεράσει τα εξήντα– δεν έχουν ουσιαστικά ξεπεραστεί.  

 Από κάθε άνθρωπο που γνωρίζω προσδοκώ και συχνά εκμαιεύω μία τουλάχιστον πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Ανέκαθεν είχα μεγάλη ευκολία και λαχτάρα να αποκτώ φίλους και συνομιλητές. (Άθελά μου αποκτούσα και εχθρούς...) Ήθελα το σπίτι μου να είναι κέντρο διερχομένων. Να έρχονται φίλοι και γνωστοί, να τρώνε και να πίνουν. Αυτή είναι –πιστεύω– η ελληνική στάση από την αρχαιότητα. «Φάτε και πιείτε, άρχοντες, κι εγώ θα τραγουδήσω...».  

Έχω ζήσει για ζαμάνια στη Ευρώπη, στη Ελβετία, στο Λονδίνο Θέλει πολλά κότσια και πολλή τύχη για να πετύχεις στ' αλήθεια κάτι τέτοιο.  

Με την κατάρρευση του μεταπολιτευτικού ονείρου πολύς κόσμος στην Κηφισιά αλάλιασε. Ένιωσε αιφνιδίως ακυρωμένος, στερήθηκε τη στοιχειώδη αίσθηση ασφάλειας. Επόμενο ήταν να αναζητήσει ενόχους και αποδιοπομπαίους τράγους. Βρέθηκα για ένα διάστημα στο στόχαστρο των συντηρητικών χωρίς να γνωρίζουν το πώς και το γιατί – τους κοντράριζα κι εγώ, θες από διδακτισμό, θες από άγνοια για το πώς λειτουργούν τα social media. Ήταν και κάτι άλλο, που τώρα μόλις το ομολογώ: Με έπιανε λοιπόν γινάτι. «Εγώ έχω στερηθεί τα σχεδόν τα πάντα», σκεφτόμουν, «κι εσύ στήνεις ολόκληρο μελόδραμα επειδή σου έκοψαν τον μισθό; Και μου λες και "ψόφα";». Αψυχολόγητη στάση εκ μέρους μου...    

Η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής μου ήταν η γέννηση του γιού μου, του Γιώργη μου. Σαν μια εκτεταμένη επιστολή ξεκίνησε. Ο οποίος, όσα χρόνια κι αν έχουν περάσει, διατηρεί μεγάλες αναλογίες με τον σημερινό κόσμο.    

Η πιο δυστυχισμένη στιγμή ήταν ο θάνατος της μάνας μου. Ήταν κάτι που με συνέτριψε – θα προτιμούσα τότε να έχω πεθάνει εγώ ο ίδιος. Κανείς να μην το ζήσει αυτό. Έγινα, ωστόσο, πιο ταπεινός. Έπαψα να βγάζω εύκολα συμπεράσματα και αφορισμούς για τους ανθρώπους.    

Είμαι αισιόδοξος. Θα τα καταφέρουμε. Αν όχι εμείς, σίγουρα η γενιά του Γιώργη.-